Fikri Demirtaş
[email protected]
MALATYA SÜMERBANK FABRİKASI İŞÇİSİNİN RÜYASI
28 Kasım 2022 19:29MALATYA SÜMERBANK FABRİKASI İŞÇİSİNİN RÜYASI
MALATYA SÜMERBANK FABRİKASI İŞÇİSİNİN RÜYASI
Sümerbank Cumhuriyet ilan edildikten sonra ülkenin ekonomik kalkınmanın hedefleri doğrultusunda Atatürk tarafından gerçekleştirilen en büyük projelerden biri olmuştur.
11 Temmuz 1933 tarihinde Atatürk tarafından Sümerbank ismi verilmiş.
Malatya Bez ve iplik Fabrikası Türk Anonim Şirketinin” kuruluş ilanı
4 Ocak 1937
Fabrika 2004 yılında özelleştirildi. Bugün fabrikanın tek bir tuğlasından eser bile kalmadı.
***
Güneş, çiçekli perdelerden odanın içine doğru süzülüyordu. Nasırlı elleriyle gözlerini ovuşturarak saatine baktı. Rüyasında çalıştığı fabrikayı görmüştü. İçinde bir burukluk hissetti. Kapının arkasından kıyafetlerini alarak usulca giyindi. Odanın köşesinde bulunan tahta sandığın kapağını açtı. Yıllar önce çalıştığı fabrikanın satış mağazasından almış olduğu allı güllü, pazenler, patiskalar, nevresimler sandığın içinde çiçek demetleri gibi görünüyordu. Özel evraklarının içinde sakladığı fabrika işçi kimlik kartını bulunca tebessüm etti. Ceketinin iç cebine koydu. O günlerin üzerinden yıllar geçmiş, rengi solmuş, avurtları çökmüştü. Hazan mevsiminde hafif bir rüzgâra savrulan yaprak gibiydi artık. Kemikleri sayılacak kadar zayıftı. Kulağında işitme cihazı olmasına rağmen yine de sesleri duymakta zorlanıyordu. Usulca kapıyı açtı ve evden çıktı. Banazı’nın temiz havasını soluyarak ciğerlerine doldurdu. İçini dolduran taze bahar havası gözüne ışık, yüzüne renk getirdi.
Karın erimesiyle birlikte Horata artık çağlayarak akar olmuştu. Vahap ustanın gözleri akan suyu izlerken daldı. Fabrikadaki günleri geldi yine aklına…
Sümerbank Malatya Bez ve İplik Fabrikası’ndan emekli olalı otuz beş yıl olmuştu. Emekli olduktan sonra her yıl bir kere fabrikaya gider eski günlerini yâd ederek keyifle evine dönerdi. Sümerbank Fabrikası önce özelleştirilmiş sonra kapanmıştı. Fabrikanın arazisine Hilton oteli, belediye sarayı, büyük bir alışveriş merkezi, onlarca kafeterya, lokanta, çeşitli eğlence merkezleri yapılmıştı. Vahap Usta bu olanları televizyondan, çocuklarından eski iş arkadaşlarından öğreniyor, zoruna gittiği için fabrika bölgesine gitmiyordu. Evde çocuklarına eşine, kahvede arkadaşlarına fabrikanın özelleştirilmesi ile ilgili sürekli bir şeyler anlatıyordu. Bu fabrikalar genç Türkiye Cumhuriyeti’nin en önemli tesislerinden biriydi. Vahap Usta, sürekli fabrikanın kente kattığı değerlerden bahsederdi. “Ahâlinin; yediği ekmek, çocuklarının istikbali Atatürk ve İnönü’nün sayesindedir” diyerek minnet duyardı.
Vahap Usta, o gün otobüsten büyükşehir belediyesi önünde indi. Yıllardır çalıştığı fabrikanın arazisinde yapılan bu görkemli binaya doğru baktı. Bir iç geçirdi. İşçilerin maaşlarından kesilen parayla yapılan Sümer Camii’nin, önünden ufak adımlarla geçip AVM’ye doğru yürüdü. Döner kapıdan içeri girerken yüreği sıkıştı. Önünde yüzlerce kişi vardı. Parlak neonlar, kocaman avizeler, ışıl ışıl mağazalar, müzik sesleri arasında yürümeye başladı. Artık makine seslerinin musikisi yoktu…
Ayakkabıcı yeni getirdiği malları vitrine yerleştirirken, Vahap Usta onu izlemekteydi. Vahap Usta vitrine doğru biraz daha yaklaştı. Ayakkabıların fiyatlarına baktı, emekli maaşının yarısı kadardı. Mendilini çıkardı. Gözlüğünün camları arkasındaki gözyaşlarını sildi. Bir müddet öylece kalakaldı. Daldığı hülyadan çıkıp yola koyulduğunda, ayakkabıcı mağazadan dışarı fırlayıp:
“Amcaaa!” Diye seslendi. ‘’Ayakkabı almayı düşündün mü? Modeller harika!”
Vahap usta ona dönerek: ”Gerçekten çok güzeller!” diye tebessüm etti.
Tekstil ve giyim mağazalarında yabancı markalar çoğunluktaydı. Bunlara baka baka zaman geçirdi. Kumaştan iyi anladığı için kalitesi iyi olmayan bu kıyafetlerin neden bu kadar pahalı olduğunu düşündü.
Vahap usta yine kendi kendine söylenmeye başladı:
“Sümer’in çiçekli kumaşları, rengârenk, püfür püfür, desen desen empirme basmalar perdelere, yorganlara, kızların entarilerine, çeyizlerine ne de güzel yakışırdı. Sümerbank basması, Sümerbank ayakkabısı giymeyen yoktu..."
Vitrinde gördüğü Çin malı kumaşlar, cansız, ruhsuz, naylon kumaşlar onun yerini tutabilir miydi? Sümerbank kumaşları işçilerin evinde ekmek, aş, umut, emekti…
Vahap usta AVM vitrinlerini gezerken sıkıldı. İnsanlar aynı yerde dönüp duruyorlardı. Parfüm kokuları ve başka dillerde söylenmiş şarkılar birbirine karışıyordu. Yürüyen merdivenlerle yeme içme katına çıktı. Yemek katının uğultusu, kokusu huzursuz etmişti. Komşusunun oğlundan duyduğu kadarıyla AVM’deki o şatafatın altında emekçiler sendikasız çalışıyor ve emeklerinin karşılığını alamıyorlardı. Bu çalışanlara da çok üzülüyordu. Hayli zaman geçmiş, hava kararmıştı. AVM’den çıkıp dalgın dalgın yürürken gözyaşları güçsüz bedeninden damla damla akıp gidiyordu.
Yolun karşısına geçtiğinde AVM’ye girmek için adeta bir konvoy gibi dizilen arabaları gördü. Vahap usta bu konvoyu görünce 1960’lı yıllarda Malatya Belediyesi’nde çalışan işçilerin başlattığı greve destek amacıyla düzenledikleri yürüyüşü hatırladı. Hatta Sümerbank ve Tekel’de çalışan kadınlar, yöresel giysiler içinde kareli çarşaflarıyla yalınayak yürüyerek bu greve katılmışlardı. İstasyon’dan başlayıp, Sıtmapınarı, Kışla Caddesi’nden Atatürk anıtına kadar yürürken halk da bu greve destek vermişti. Türkiye’nin ilk resmi greviydi bu. Bir film şeridi gibi gözlerinin önünden geçti Vahap Usta’nın…
Tütün fabrikası da, Sümerbank’la aynı kaderi paylaşmıştı. Arka cebinden tütün tabakasını titreyen elleriyle çıkardı. Çelikhan tütününden sardığı sigaradan derin bir nefes çekti. Son kez omzunun üzerinden geriye bakıp göz gezdirdi. Belediyeye, AVM’ye, Hilton oteline doğru sigara dumanını savurdu.
“Sümerbank’ın yurdumuzu dokuyan tezgâhları artık yok" diye geçirdi içinden. "Sümerbank’ta Tekel’de makine seslerinin musikisi artık yok… Halkın halk için ürettiği Sümerbank’tan geriye bize beton yığınları kaldı…"
Gözlerinden akan yaşlar burnunun kenarından yuvarlanıp akıyordu fabrikanın toprağına…
Evine gitmek üzere otobüs durağına geçmek için dakikalarca konvoyun geçişini bekledi. AVM’nin uğultusu kesilmişti. Yorgun ve hâlsizdi. Fabrikanın bütün Malatya’ya yayılan siren sesi kulaklarında çınlıyordu. Elini cebine attı. Ceketinin cebinden sararmış, solmuş siyah beyaz vesikalık fotoğraflı Sümerbank kimlik kartına baktı…
Fikri Demirtaş
25/06/2019, Malatya
Fotoğraflar sosyal medyadan alıntı:
Yorumlar (0)
Yazarın Diğer Yazıları
IŞIKLAR SÖNMESİN
08 Ocak 2024 19:29
Ali Kapısı Derneği Abdal Musa Birlik Lokması
20 Aralık 2023 19:29
Sazlılar Derneğinde Abdal Musa Lokması
07 Aralık 2023 19:29
Zeynel Abidin Vakfında Abdal Musa Lokması
03 Aralık 2023 19:29
Seyituşağı Köyünde Abdal Musa Birlik Lokması
16 Kasım 2023 19:29
MALATYADA REKLAM TABELACILIĞI
03 Kasım 2023 19:29
Endüstri mirası tescili Tuğla Bacası restorasyonu bekliyor
28 Ekim 2023 19:29
GÜNDÜZBEY- PINARBAŞI KAPTAJ GEZİSİ
17 Ekim 2023 19:29
KABAH ABDAL TÜRBESİ ve GÜRGÜR DEDE TÜRBESİ
10 Ekim 2023 19:29
ELEMENDİK PINARI
02 Ekim 2023 19:29
HEKİMHAN'DA 'TORLAKÇILAR' EKMEKLERİNİ ATEŞ VE KÜLDEN ÇIKARIYOR
09 Eylul 2023 19:29
HEKİMHAN KÖYLÜKÖYÜNDE SARIÇAM ORMANI
29 Ağustos 2023 19:29
BATTALGAZİ'DE ASIRLIK KARA DUT
22 Ağustos 2023 19:29
Zeynel Abidin'de Aşure Lokma Etkinliği
18 Ağustos 2023 19:29
Hekimhan'da Dört Yüz Yılık Ceviz Ağacı
05 Ağustos 2023 19:29
VEFA KONAĞI, DEPREMZEDELERE MESKEN OLDU!
03 Ağustos 2023 19:29
TARİHİ ESERLERE SAYGI
31 Temmuz 2023 19:29
AKÇADAĞ KÖY ENSTİTÜSÜNDE SİNEMA ANILARI
28 Temmuz 2023 19:29
Profesyonel Fotoğrafçı HÜSEYİN KOÇ Son Yolculuğuna Uğurlandı
09 Temmuz 2023 19:29
BİR BOZKIR KÖYÜ GEBELİ / ARAPGİR
09 Temmuz 2023 19:29
Karapınar'da ŞAH -I MERDAN Ziyareti
09 Temmuz 2023 19:29
DOĞANYOL'UN YENİDEN DOĞUŞU
15 Haziran 2023 19:29
GELİNCİK TEPE
07 Haziran 2023 19:29
AKÇADAĞ KÖY ENSTİTÜSÜ 6 ŞUBAT DEPREMİNİN ARDINDAN
27 Mayıs 2023 19:29
ÂŞIK VEYSEL... Sivrialan köyüne yolculuk...
16 Mayıs 2023 19:29
MEMLEKETİM YIKIK VİRANE OLDU
19 Mart 2023 19:29
MALATYA'DA SITMA SAVAŞ VE BABAMIN ANILARI
13 Ocak 2023 19:29
AKÇADAĞ KÖY ENSTİTÜSÜNÜN ' GARİP' MEZARLIĞINA SAHİP ÇIKILDI
25 Kasım 2022 19:29
ENGÜZEKLİLER CEM EVİNDE ABDAL MUSA - BİRLİK CEMİ
08 Kasım 2022 19:29
ADINI YİTİREN OKUL...Akçadağ Köy Enstitüsü
13 Ekim 2022 19:29
Hekimhan Ballıkaya (Mezirme) Mahallesi
22 Eylul 2022 19:29
HEKİMHAN-GİRMANA 1. KÜLTÜR ŞENLİĞİ
01 Eylul 2022 19:29
RUS PAZARI / BİT PAZARI
20 Ağustos 2022 19:29
MALATYA ÜÇ HORAN KİLİSESİNDE İKİNCİ AYİN
14 Ağustos 2022 19:29
Kiliseden Kültür Merkezine
28 Temmuz 2022 19:29
Aspuzu Bağları: Karadut Ağacı
11 Temmuz 2022 19:29
TEMMUZ SICAĞINDA İKİ KARA GÜN
04 Temmuz 2022 19:29
Fetiye Uzun Hasan Cami
30 Haziran 2022 19:29
Vefalı Malatyalıların Doğanşehir Gezisi
29 Haziran 2022 19:29
Malatya'da Venk Şapeli
29 Haziran 2022 19:29
CHP KÖY ENSTİTÜLERİ MASASI VE PROJELERİ
21 Haziran 2022 19:29
MALATYA'DA UMUMİ TUVALETLER SORUNU
20 Haziran 2022 19:29
SEYYİD AZİZ DEDE(Ape Aziz) ANMA ETKİNLİĞİ
15 Haziran 2022 19:29
MAVİ DEĞİRMEN / Seferihisar - İzmir
15 Haziran 2022 19:29
Bir Gezi Anısı
06 Haziran 2022 19:29
ASPUZU BAĞLARI
06 Haziran 2022 19:29
Hüseyin Doğan Dede 39.Ölüm Yıl Dönümünde Anıldı
25 Mayıs 2022 19:29
MALATYA DEMİRYOLU MENFEZİNİN HAZİN SONU
13 Mayıs 2022 19:29
MELİTA
10 Mayıs 2022 19:29
YAZAR ÖZGÜR SİNAN'LA ÇANAKKALE'DE KEYİFLİ BİR RÖPORTAJ
07 Mayıs 2022 19:29
KARAGÜL
30 Nisan 2022 19:29
TARİHİN İZİNDE... Mezar Taşlarından Yapılan Demir Yolu Menfezi
30 Nisan 2022 19:29
NE BAHARLARIMIZ GEÇTİ ÖMÜRDEN
11 Nisan 2022 19:29
MALATYA'DA KAYISI AĞAÇLARI ÇİÇEK AÇTI
04 Nisan 2022 19:29
AKÇADAĞ KÖY ENSTİTÜSÜNÜN SAHİPSİZ MEZARLIĞI
01 Nisan 2022 19:29
Akçadağ Köy Enstitüsü 1947 mezunu Öğretmen MUAZZEZ YILMAZ
17 Mart 2022 19:29
ELAZIĞ/ KEBAN- DENİZLİ KÖYÜ KERVANSARAYI
25 Şubat 2022 19:29
Balıkesir'de Tahtakuşlar Köyü
14 Şubat 2022 19:29
GÜLE GÜLE BİLGE İNSAN, İSMAİL KAYGUSUZ...
04 Şubat 2022 19:29
Lütfi Özgünaydın: 'Bir zamanlar Kemaliye'
30 Ocak 2022 19:29
Malatyalı Yazar Necati Güngör beyi İstanbul'da ziyaret
25 Ocak 2022 19:29
KÖY ENSTİTÜLERİNDE KÜTÜPHANELER
24 Ocak 2022 19:29
AKÇADAĞ KÖY ENSTİTÜSÜNDE SİNEMA ANILARI
24 Ocak 2022 19:29
Gazateci Hrant Dink katledildiği yerde anıldı.
24 Ocak 2022 19:29
Geçmişin İzinde DAMASCUS Sergisi
13 Aralık 2021 19:29
DEMİRYOLU KÜÇÜK İSTASYONLARI
03 Aralık 2021 19:29
MALATYADA YENİ FiDANCILAR SİTESİ HAZIR
22 Kasım 2021 19:29
Malatya'da Vanlı Hoca: Şeyh Hacı Hamid Hamd-î Vânî El- Malatî (1873 1955)
22 Kasım 2021 19:29
Malatya'da Venk Manastır ve Kilisesi
16 Kasım 2021 19:29
Malatya'da 'Venk' Manastır ve Kilisesi
25 Eylul 2021 19:29
ARGUVAN YOLLARINDA
15 Eylul 2021 19:29
HEKİMHANLI SADIK BABA
15 Eylul 2021 19:29
Malatya ERHAÇ Askeri Hava üssü Adı Nereden Geliyor
15 Eylul 2021 19:29
HEKİMHANLI ÂŞIK ESİRİ BABA
08 Eylul 2021 19:29
SÜRYANİ KADİM MOR BARSAUM MANASTIRI / DİLBER KALESİ
24 Ağustos 2021 19:29
ASLANTEPE HÖYÜĞÜ'NÜN UNESCO YOLCULUĞU... Temmuz 31, 2021
03 Ağustos 2021 19:29
Malatya'ya kuşbakışı bakanları şaşırtan dairesel tarlalar
27 Temmuz 2021 19:29
Aşağıbağlar Suflâ Cami (1850) Yeşilyurt/Malatya
26 Temmuz 2021 19:29
MALATYA'DA ROMA ODA MEZARLARI... YİNE TOKİ
26 Temmuz 2021 19:29
Okulun Atatürk Anıtına Saygısızlık
08 Temmuz 2021 19:29
MALATYA CASA ŞEHİTLİĞİNİN KÜNYELİ MAHZUN AĞAÇLARI
08 Temmuz 2021 19:29
ŞEKER FABRİKASININ ALKOL ÜNİTESİ KADERİNE TERK EDİLDİ
05 Temmuz 2021 19:29
AKÇADAĞ KÖY ENSTİTÜSÜ YERLEŞKESİNDEN HÜZÜNLÜ KARELER
28 Haziran 2021 19:29
BİN YILLIK SELÇUKLU KIRK KARDEŞLER MEZARLIĞI İÇLER ACISI HALDE
28 Haziran 2021 19:29
Ulu Camii Sit Alanına 30 yıl önce yapılan okul binası yıkıldı
07 Haziran 2021 19:29
Battalgazi Çolakoğlu Köyü
24 Mayıs 2021 19:29
Malatyada sebze fidelerini dikme, dönemi başladı
04 Mayıs 2021 19:29
Hurda Depolarının Şehir Dışına Çıkarılması
04 Mayıs 2021 19:29
Malatya'da İlkbahar
14 Nisan 2021 19:29
YOLUM DÜŞTÜ HACI BEKTAŞ'A
05 Nisan 2021 19:29
SANCAKTAR ABDULVAHAP GAZİ TÜRBESİ
18 Mart 2021 19:29
TOPKAPI SARAYI ve CELLAT ÇEŞMESİ
07 Mart 2021 19:29
KARACA AHMET SULTAN TÜRBESİ
07 Mart 2021 19:29
AYASOFYA'YA YOLCULUK.
27 Şubat 2021 19:29
MALATYA ÇINARLI CAMİİ / SURP ASDVADZADZİN Kilisesi
21 Şubat 2021 19:29
ŞAHKULU SULTAN DERGÂHI
07 Şubat 2021 19:29
ZEYNEP- KAMİL HASTANESİ ÖLÜMSÜZ BİR AŞK HİKAYESİ
01 Şubat 2021 19:29
MALATYALI İSMAİL AĞA CAMİİ. HAMAMI, ÇEŞMESİ
30 Ocak 2021 19:29
Koca Vaiz Baba Türbesi
30 Ocak 2021 19:29
TÜRBE VE TABUTDA ÖRTÜ (PÛŞÎDE) KÜLTÜRÜ
28 Aralık 2020 19:29
ŞEYH BEDREDDİN'İN MEZARINI YAPIN
25 Aralık 2020 19:29
UMUMİ TUVALETLER
09 Aralık 2020 19:29
HEKİMHAN, TARİHİ SURP PIRGİÇ KİLİSESİ
03 Aralık 2020 19:29
HEKİMHAN'IN TARİHİ MEZARLIKLARI ve YENİ MEZARLIĞIN HİKAYESİ
29 Kasım 2020 19:29
Hekimhan Hükümet Binası Yangını
26 Kasım 2020 19:29
ARAPGİR'İN KAHVERENGİ YOL LEVHALARI
19 Kasım 2020 19:29
İÇİNDE MEZARLIĞI OLAN OKUL
12 Kasım 2020 19:29
HEKİMHAN DİPSİZ GÖL (SÜLÜK GÖLÜ)
04 Kasım 2020 19:29
Malatya'dan Hatay'a Hafta Sonu Gezisi
28 Ekim 2020 19:29
MALATYA'DA İLYAS TENEKELİ KÖŞK MİNARELİ CAMİ
22 Ekim 2020 19:29
HEKİMHAN CEVİZiNİN HİKAYESİ
16 Ekim 2020 19:29
MALATYA SURP YERRORTUTYUN (Taşhoran ) Kilisenin Yeni Kubbesi.
14 Ekim 2020 19:29
Yüce dağ başında bir garip mezar
11 Ekim 2020 19:29
Hekimhan'ın Tarihi Çeşmeleri Kaderine mi Terk Edildi?
07 Ekim 2020 19:29
Kapatılan Köy okulları kaderine mi terk edildi?
06 Ekim 2020 19:29
DİLEYİCİ ROMANI-Fatma Çağlayan
16 Eylul 2020 19:29
12 EYLÜL KARANLIĞINDA KAYBOLAN BİR NESİL
13 Eylul 2020 19:29
SULTANSUYU HARASINA HİPODROM NEDEN YAPILMIYOR?
25 Temmuz 2020 19:29
MALATYA'DAN ERZİNCAN-BAŞBAĞLAR KÖYÜNE YOLCULUK...
23 Haziran 2020 19:29
Hekimhan-Güzelyurt Ilıca Tıpka Ocağı
19 Haziran 2020 19:29
HEKİMHAN - YAĞCA GEYİK ve DAĞ KEÇİSİ ÜRETİM MERKEZİ
16 Haziran 2020 19:29
FUGACI ABBAS USTA (Abbas Soğukpınar)
15 Haziran 2020 19:29
MALATYA KAYISI ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ
22 Mayıs 2020 19:29
Aziz Mor Ahron Kadim Süryani Manastırı (M.S 329)
17 Mayıs 2020 19:29
MALATYA SÜMER İLKOKULU BİNASI YIKILIYOR
11 Mayıs 2020 19:29
IŞIKLAR SÖNMESİN
23 Nisan 2020 19:29
370 YAŞINDA KIZILCIK AĞACI
19 Mart 2020 19:29
MEZAR TAŞLARINDAN YAPILAN DEMİRYOLU KÖPRÜSÜ
18 Mart 2020 19:29