ENGÜZEKLİLER CEM EVİNDE ABDAL MUSA - BİRLİK CEMİ

Kasım 07, 2022

                                    F. Demirtaş, Halil Yazgan, Alikapısı Cemevi Muhsi Topalcengiz Dede,

   6 Kasım 2022 tarihinde rotamız Malatya müzesinde Antropolog , araştırmacı -yazar Hüseyin Şahin , DDY. Müd.yrd. şair Mustafa Erkenekli, Kültür ve Turizm Bakanlığında emekli şub.md. Adil Aktaş ile birlikte Yeşilyurt Dilek Gölpınar mahallesinde  Alevilerin ibadethanesi olan Engüzek Cemevi'nde  Abdal Musa - Birlik Cem'ine gitmekti. 

   Cemevi'nde İş Bankasından Emekli Engüzek Cemevi Başkanı Zeynel Doğan ve emekli nüfus müdürü Halil Yazgan bizi karşıladı.  Cemevi'ni ve ek binalarını gezdirdiler. Dostlarla sohbet ederek güzel bir gün geçirdik. Yol arkadaşım Adil Aktaş ile yapılan Cem'den  fotoğraflar çektik. 

   Emekli nüfus müdürü yazar Halil Yazgan'la yaptığım sohbette; "Ağılbaşı ( Engüzek)Hekimhan ilçesine bağlı bir köy iken, 28 Şubat 1966'da belediye statüsü alarak beldeye dönüştü. Engüzek 1984 yılında Hekimhan ilçesinden ayrılıp , Darende'ye bağlanmıştır.12 Kasım 2012'de TBMM'de kabul edilen 6360 sayılı kanun ile mahalle oldu.1966 yılından bu yana Engüzek ve Kerimli köyünden ayrılarak, Malatya Merkez Dilek kasabasına yerleşenlere ait 350 ev bulunmaktadır. 9.4.2010

tarihinde “Engüzekliler Kültür Derneği’ni” kuruldu. Derneğin ana amacı Dilek Kasabasında bir kültür ve Cem evi yapmaktı.

   Derneğin kurulmasından sonra, 15.04.2010 tarihinde derneğe gelir toplamak üzere Halil Yazgan ve Zeynal Doğan yetki belgesini aldı. Toplanan bağışlarla 02.06.2010 tarihinde Gölpınar Mahallesinde bulunan Aziz Öztürk’e ait 5 dönüm bahçenin dernek adına alındı. Engüzek Cemevi Gölpınar, Emir Ahmet ve Uğrak Mahallelerinde oturan Engüzek'li canların maddi ve manevi yardımlarıyla yapılmıştır.  27 Aralık 2015 tarihinde de açılmıştır. Cemevi'nin yapılışında hiç bir kurum ve kuruluştan yardım alınmamıştır.

 Cemevin yapımında emeği geçen Engüzek'liler Kültür Derneğin kurucu üyeleri ;

Zeynel Doğan, Zeynel Yıldırm, Halil Yazgan, Hüseyin Aydın, Akbaba İnanç, Basri Akıncı, İmam Karakoç, Sato (Sadık ) Akıncı, Hasan Doğan, Resul Aydın canlar hala hizmetlerine devam etmektedir." bilgisini verdi.

                                                   Sol başta  kravatlı olan Engüzekliler  Cem ve Kültür Evi Başkanı Zeynel Doğan, 

      Yüzlerce Alevi - Kızılbaş canın katıldığı bu seneki Ayin-i Cem ibadeti için Pir postuna Muhsin Topalcengiz dede oturdu. Dede aynı zamanda Malatya Çavuşoğlundaki Ali Kapısı - Teslim Abdal Cemevi Başkanı .Aynı cem evinin dedeleri  Süleyman Sönmez, Ahmet Duran Güneş dedeler de Muhsin Topalcengiz dedenin yanında oturdular.

                                                           Zakirler, Dedeler

Ayin-i Cem de , Pir Muhsin Topalcengiz dede Abdal Musa birlik cemi hakkında açıklamalar yaptı. Türkçe dualar etti. Zakirler Ali Doğan, Zafer Takmaz Volkan Yurttaş  deyişleri ile nefesleriyle, gülbankları ile yolu yaşatıp geleceğe aktarmak konusunda Alevi inanç ritüellerini yürüttüler... Alikapısı'ndan gelen canlar cemde semah döndüler...

     Gelen yüzlerce canlara aşçılar Hacı Öztürk ve Haydar Aydın tarafından  kazanlarda pişirilen Abdal Musa lokma ( etli bulgur pilavı)Dedenin lokma duasından sonra Cemevi'nin büyük salonunda dağıtıldı. 

Engüzek Cemevinde bugün yapılan muhabbetle gönüller birlendi. 

Verilen lokmalar hak, birliğimiz, dirliğimiz daim olsun...

Bu yolu çıkarsız, riyasız yaşatıp geleceğe aktaracaklara aşk olsun...

                          Abdal Musa Cemi / Birlik cemi

Abdal Musa Türbesi 

Antalya- Elmalı Tekke Köyü

Fotoğraf : Ayhan Aydın Araştımacı- Yazar

 "Abdal Musa / Birlik cemi  yılda bir kez kış başlangıcında yani ekim-kasım ayı içerisinde yapılır ve yıllık cem ritüellerine  bu cem ile başlanmış olunur. Abdal Musa/Birlik cemi için köyün ileri gelenleri toplanır ve zamanını belirler. (Önceleri perşembeyi cumaya bağlayan gece yapılan Abdal Musa/Birlik cemi bugün herkesin katılabileceği bir gün belirlenerek yapılmaktadır.) Bundan sonra bazı kişiler cem öncesi hazırlık yapmak üzere görevlendirilir, bu kişiler cem öncesi gerekli hazırlıkları yaparlar. Bunlar; cem zamanının topluma iletilmesi, gerekli paranın toplanması, kurban ve lokma hazırlıklarının yapılması olarak özetlene bilinir. Bu ibadete katılmak bir alevi için büyük önem taşıdığı için herkes maddi manevi var gücüyle katkıda bulunur.

Köylerde birlik kurbanı kesilmeden görgü yapılmaz. Önce birlik kurbanı kesilir, birlik cemi yapılır. Köyün içinde varsa küs olanlar varsa küsler barışır, anlaşır, rızalık alırlar. Abdal Musa/Birlik cemi esas itibariyle görgü cemine hazırlıktır."

Gönlümce gezerken mana ilinde

Pirim Abdal Musa Sultanı gördüm

Dört kutsal emanet vardır elinde

Pirim Abdal Musa Sultanı gördüm

Cehalet taşını eritir iken

Karşı fikirleri çürütür iken

Dağları taşları yürütür iken

Pirim Abdal Musa Sultanı gördüm

Dört yana adalet yayma anında

Her yerde her zaman halkın yanında

Toros Dağlarında geyik donunda

Pirim Abdal Musa Sultanı gördüm

Gömbe’deki Uçar Suyun başında

Solak dönen değirmenin taşında

Rıza lokmasında kerem aşında

Pirim Abdal Musa Sultanı gördüm

Bazen Şah-ı Merdan Alimiz ile

Bazen Hacı Bektaş Velimiz ile

Bazı zaman Kızıl Delimiz ile

Pirim Abdal Musa Sultanı gördüm

Derviş Kemal her dergaha varışta

Eşiklikte özgürlükte barışta

Uygarlık denilen büyük yarışta

Pirim Abdam Musa Sultanı gördüm

Halk Ozanı Derviş Kemal

Görgü Cemi

Her yıl kış ayına doğru Abdal Musa/Birlik ceminden sonra yapılır. Bütün toplum bir araya gelir toplumun tüm fertleri tek tek meydana gelerek o yılın hesabını cemaate verir. Görgü cemi ile dini ve sosyal olarak bir yenilenme, kusurları onarma ve  temiz bir sayfa açma eylemidir. Görgüden geçememe, görgü cemine katılmamak düşkünlük sebebi sayılabilir. Görgü ceminde her bir can diğerinden razı olmalı, rızalık almak zorundadır.

***

ABDAL MUSA SULTAN

Anadolu’nun ünlü erenlerinden ve ermişlerinden olan Abdal Musa Sultan aynı zamanda ünlü bir ozan ve düşünürüdür. Aslen Horasanlıdır: Azerbaycan’ın Hoy Kasabasına gelmiş ve bir süre orada yaşamış olduğundan “Hoylu“ olarak tanınır.

Hacı Bektaş-i Veli’nin amcası Haydar Ata’nın oğlu olan Hasan Gazi’nin oğludur. Abdal Musa Sultan Horasan Erenlerinden ve Hz. Peygamber soyundandır. 14yy. da yaşadığı Osmanlıların Bursa’yı fethettiği yıllarda Orhan Bey’in askerleriyle savaşlara katıldığı ve büyük yararlıklar gösterdiği tarihi kaynaklarda yazılıdır. Hacı Bektaş-i Velinin önde gelen halifelerindendir. Payesi “Sultanlık“, mertebesi “Abdallık“ tır. Pir evinde hizmet postu ise, “Ayakçı Postu“ dur. Bu post, Bektaşi Tarikatındaki on iki posttan on birincisi olup diğer adı “Abdal Musa Sultan Postudur. Ayakçılık, Abdallık mertebesidir. Abdal Musa Sultan, kuruduğu tekkesinde sayısız kişiler irşat etmiş ve bunlar arasında büyük ozanlar yetişmiştir. Bunların en ünlüsü de Alevi- Bektaşi Edebiyatının abidelerinden sayılan Kaygusuz Abdaldır.

Değişik dönemlerde onarım gören tekke zaman içinde yıkılmış günümüzde ise sadece Abdal Musa Türbesi kamıştır. Türbede, Abdal Musa, annesi, babası, kız kardeşi ile Kaygusuz Abdal’ın kabirleri vardır. 
Alevi Bektaşi inancında önemli bir yere sahip olan Abdal Musa, her yıl Haziran ayında düzenlenen etkinliklerle anılır. Türkiye’nin dört bir yanından gelenler, etkinlikler çerçevesinde kurbanlar kesip, semah dönerler. Abdal Musa’nın Gömbe Mahalle’sinde asasını yere vurarak su çıkardığına yönelik efsane dilden dile dolaşır. Rivayete göre Gömbe’ye giden Abdal Musa, bir dağ köyüne de uğrar. Susuzluğun neden olduğunu kuraklık nedeniyle Abdal Musa’ya yiyecekler ikramda bulunmayan köylü durumdan rahatsız olur. Köylünün bu haline acıyan Abdal Musa, suyu çıkardıktan sonra mahsullerin yarısını kendilerine vermeleri hakkında söz alır. Asasını yere vurur; oradan su fışkırmaya başlar, su nedeniyle bol mahsul alan köylü, ürünün yarısını almaya gelen Abdal Musa’yı tanımazdan gelir. Bunun üzerine Abdal Musa “Yazın su içmeye kışın geçmeye yol bulamayın“ der. İşte o gün bugündür, dağın yamacından fışkıran su, yazın Elmalı Ovası’na kışın Kaş Ovası’na akar. Bu nedenle suya “Uçarsu“ denir.( Alıntı Antalya Elmalı Belediyesi )

Elmalı aynı zamanda Tahtacı Alevilerinin yaşadığı önemli bir merkezdir. 

Fotoğraf Galerisi:

Halil Yazgan, Fikri Demirtaş, Zeynel Yıldırım ( Ağa)

Zeynel Yıldırım, F. Demirtaş, Ağılbaşı eski Belediye Başkanı Süleyman Yıldırım

Mustafa Erkenekli, Halil Yazgan, Hüseyin Şahin, F. Demirtaş