Eğitimde Erişilebilirlik: Fırsat Eşitliği mi, Ayrıcalıklı Alan mı?

13 Ekim 2025 00:06

2025-2026 yılı eğitim ve öğretim dönemi yaz tatilinin sona ermesi ile 8 Eylül günü başladı. İlk, orta ve lise öğrencilerinin tamamı ders başı yaptı.
“Her çocuk eğitim hakkına sahiptir,” diyor Anayasamız. Bu hak, yalnızca ulusal mevzuatla değil, aynı zamanda Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası sözleşmelerle ve Millî Eğitim Temel Kanunu ile de güvence altına alınmıştır. Ancak bir çocuğun okula erişimi sadece kayıt yaptırmakla sağlanmış olmaz.
Eğitimde erişilebilirlik, sınıfa ulaşmaktan tuvaleti kullanabilmeye, tahtadaki yazıyı görebilmekten teneffüs saatinde arkadaşlarıyla birlikte vakit geçirebilmeye kadar uzanan çok boyutlu bir süreçtir.
Birçok okulun kapısı fiziksel olarak herkese açıktır. Ancak o kapıdan içeri girebilmek, o okulda öğrenim görebilmek ve mezun olurken eşit koşullarda çıkabilmek, ne yazık ki hâlâ herkes için mümkün değildir. Çünkü bu ülkede eğitime erişim hâlâ bir hak değil, “şansa bağlı bir ayrıcalık” olarak görülmektedir.
Kişisel İnisiyatiflere Bağlı Sistem: İnsaf mı, Hak mı?
Bugün eğitimde erişilebilirlik konusunda bütüncül ve sürdürülebilir bir politikadan söz etmek mümkün değildir. Uygulamalar; öğretmenin farkındalığına, okul yöneticisinin duyarlılığına ya da idarecinin “vicdanına” kalmış durumdadır. Yani çocukların eğitimdeki temel hakları bile bireylerin insafına terk ediliyor. Bu durum sadece fırsat eşitliğini değil, adalet duygusunu da ciddi biçimde zedeliyor.
Fiziksel Erişim: Kapının Ötesine Geçebilmek
Erişilebilirlik denilince akla hâlâ sadece rampalı girişler geliyor. Oysa eğitime erişim yalnızca okul binasına adım atmak değildir. Müfredata ulaşabilmek, sınavlara eşit koşullarda girebilmek, sosyal etkinliklere katılabilmek ve bir öğrenci olarak okulun içinde var olabilmek demektir.
Ülkemizde birçok okul binası hâlâ fiziksel olarak erişilemez durumdadır. Rampa yoktur, varsa da standartlara uygun değildir. Asansör bulunmaz. Tuvaletler erişime uygun değildir. Var olanlar ise genelde depo olarak kullanılmaktadır. Sınıflar dardır. Tekerlekli sandalyedeki bir öğrencinin sınıfa girişi başlı başına bir mücadeleye dönüşür.
Bu durum yalnızca öğrencinin eğitim hakkını değil, aynı zamanda özgüvenini, sosyal ilişkilerini ve hayata katılımını da olumsuz etkiler. Bazen bir veli, sadece okul erişilemez olduğu için çocuğunu evde bırakmak zorunda kalır. Bu, görünmeyen ama son derece derin bir eşitsizliktir.
Görünmeyen Bariyerler: Sessiz Ayrımcılık
Erişilebilirlik sadece fiziksel engellerle sınırlı değildir. İşitme engelli bir öğrencinin dersteki sesli anlatımı anlayabilmesi için işaret dili tercümanına, görme engelli bir öğrenci için Braille materyallere ya da sesli kitaplara ihtiyaç vardır.
Ancak bu destekler çoğu okulda mevcut değildir. Olan yerlerde ise sürdürülebilirliği tartışmalıdır. Bu da engelli öğrenciler için eğitimi hem erişilemez hem de sürekliliği olmayan bir sürece dönüştürür.
Kaynaştırma mı, Ayrıştırma mı?
Kaynaştırma eğitimi, engelli öğrencilerin diğer öğrencilerle birlikte aynı sınıfta eğitim almasını hedefler. Fakat uygulamada bu süreç, çoğunlukla hazırlıksız bir biçimde yürütüldüğü için katılım değil, yalnızlık yaratır.

Yorumlar (0)

Kalan karakter : 450

Gönderilen yorumların küfür, hakaret ve suç unsuru içermemesi gerektiğini okurlarımıza önemle hatırlatırız!

Yazarın Diğer Yazıları

Tasarımdan Denetime Türkiye Gerçeği
17 Eylul 2025 00:06

Acı bir hikâyenin adıdır “Bulunmaz Hint Kumaşı”
27 Ağustos 2025 00:06

Kırılgan Yüreğin Sessiz Vedası
04 Ağustos 2025 00:06

Bir Vefa Kitabının Hikâyesi
24 Temmuz 2025 00:06

Erişilebilirlik: Bir Lütuf Değil, Haktır
09 Temmuz 2025 00:06

SARI ÖKÜZ’Ü VERDİĞİMİZ GÜN
26 Haziran 2025 00:06

KÜLLER ARASINDA KALAN ÇOCUKLAR
02 Haziran 2025 00:06

Zihinlerdeki Engeli Aşmak
14 Mayıs 2025 00:06

Gurur Duyuyorum
27 Nisan 2024 00:06

Seçimler Bir Hizmet Yarışı Olmalıdır
21 Mart 2024 00:06

8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü
08 Mart 2024 00:06

Kelebek Düşleri
26 Şubat 2024 00:06

Enkazlar Altında Geleceğe Umutla Yürümek
08 Şubat 2024 00:06

SÖZÜN ÖZÜ
02 Ocak 2024 00:06

Vefa örneği gösteren Gürkan’a teşekkürler
21 Kasım 2023 00:06

Atasözleri ve Deyimlerimizde Engelliler – 3 –
16 Kasım 2023 00:06

Atasözleri ve Deyimlerimizde Engelliler – 2 –
08 Kasım 2023 00:06

Atasözleri ve Deyimlerimizde Engelliler – 1 –
01 Kasım 2023 00:06

Engellilere verilen değerin göstergesi
25 Eylul 2023 00:06

İnsan kendini bulduğu kalbe bağlanır…
14 Ağustos 2023 00:06

Yapılması gerekenler çok ama çok basit…
22 Temmuz 2023 00:06

Doğal Afetlerde En Çok Mağdur Olanlar
04 Mayıs 2023 00:06

Depremin ardından düşündürücü gelen rakamlar
10 Nisan 2023 00:06

Hak kaybı olmayacak mı denilmişti?
03 Nisan 2023 00:06

Her kitaplık bir hapishaneyi kapatır.
09 Ocak 2023 00:06

Unutmayın ki sizler sorumlusunuz
03 Aralık 2022 00:06

İyi ki bu fani dünyadan Yücel Ablamız gelip geçmiş
08 Kasım 2022 00:06

EXPO 2028 Kapsamında Erişilebilirlik
05 Ekim 2022 00:06

Gelen gitti, ömür bitti, sorunlar ise bitmedi…
01 Eylul 2022 00:06

Engelsiz bir Türkiye hayal mi oluyor?
05 Ağustos 2022 00:06

Vefa sadece İstanbul’da bir semt adı değildir
16 Temmuz 2022 00:06

ENGELLİLER KANUNU, OLDU ÖTELEMENİN YOLU!
07 Temmuz 2022 00:06

Gidenlerin Ardından Teşekkür Sağanağı
04 Temmuz 2022 00:06

Bakışlarımızla son kez sessizce vedalaştık
23 Haziran 2022 00:06

İki Yıl Aradan Sonra Gerçekleşen Kitap Fuarı
25 Mayıs 2022 00:06

Hemdert, Hemdem Olanların Kitabı 'Can'ım Tenimden Ayrıldı'
26 Nisan 2022 00:06

Her Şey Engelsiz Bir Malatya İçin
10 Nisan 2022 00:06

Kızlarınızı ve oğullarınızı iyi yetiştirin
08 Mart 2022 00:06

Bir türlü erişilemeyen Erişilebilirlik
17 Şubat 2022 00:06

Rakamlarda Büyük Güç de Zayıf Topluluk
11 Ocak 2022 00:06

Bu bir suç duyurusu yazısıdır!
20 Aralık 2021 00:06

Ayrımcılığa Karşı Çıkılan Günde Yaşatılan Ayrımcılık
14 Aralık 2021 00:06

Caklar, Cekler ve Cuklar Faslı
03 Aralık 2021 00:06

İyilik yapmak isterlerken kötülük yapıyorlar
09 Kasım 2021 00:06

'İçimde koparken toz duman, dışımda her şey süt liman'
05 Ekim 2021 00:06

Kaldırımlar işgal altında!
24 Eylul 2021 00:06

Bir insan lokantaya neden gider?
10 Eylul 2021 00:06

İşgüzar Görevlilerin Yaptıkları Hatalar
28 Ağustos 2021 00:06

Belge tamam, peki ya ceza
21 Haziran 2021 00:06

112 Çalışanları Ne Yapıyor?
10 Haziran 2021 00:06

Orkestrada Es Geçilen Erişilebilirlik Enstrümanı
31 Mayıs 2021 00:06

Canım tenimden ayrıldı
21 Mayıs 2021 00:06

Konu engelliler olunca, üç maymunu oynamaya devam!
22 Nisan 2021 00:06

Makam mı insanı yüceltir, insan mı makamı yüceltir?
05 Nisan 2021 00:06

İki Ülke, Bir Konu ve Aradaki Fark
24 Mart 2021 00:06

Çözüm getirmek Gürkana kısmet olacak mı?
08 Mart 2021 00:06

Biz üç kişiydik, Bedirhan Nazlıcan ve ben
16 Şubat 2021 00:06

'Bu ayıp kimindir?'
04 Şubat 2021 00:06

Bu da Benim Kırmızı Çizgim
21 Ocak 2021 00:06

SMAlı çocukların kaderi sosyal devletin elinde
18 Aralık 2020 00:06

'Erişilebilirlik Yılı'nda yanıtsız kalan erişilebilirlik soruları
03 Aralık 2020 00:06

Talebiniz ilgili müdürlüğe iletilmiştir.
24 Kasım 2020 00:06

Timsah gözyaşları dökmenin kimseye faydası yoktur
06 Kasım 2020 00:06

Engelliler adıyla resmen sömürülüyorsunuz!
26 Ekim 2020 00:06

Perşembenin gelişi çarşambadan bellidir
10 Ekim 2020 00:06

ÖSYMnin fendi EKPSSyi yendi
17 Eylul 2020 00:06

Kural tanımaz toplum olmuşuz
21 Temmuz 2020 00:06

BASINA VE KAMUOYUNA
18 Temmuz 2020 00:06

Vuslata ermemiz mahşere mi kalacak?
07 Temmuz 2020 00:06

Sözlerinizde sevginiz gibi sahte ve yalan!
23 Haziran 2020 00:06

Sevgi bir toplumu koruyan en güçlü kalkandır
12 Haziran 2020 00:06

Sahi, elinize ne geçti?
04 Haziran 2020 00:06

Engelli insanları kim koruyacak?
28 Mayıs 2020 00:06

Gökkuşağı renklerinden birini daha yitirdik
13 Mayıs 2020 00:06

Ben bunun olacağına inanıyorum
01 Mayıs 2020 00:06

Engelli kişiler, kendilerini terk edilmiş hissediyor.
21 Nisan 2020 00:06

Çok geç kalınmış olunabilir!
10 Nisan 2020 00:06

CORONADAN ONCE (CO), CORONADAN SONRA (CS)
01 Nisan 2020 00:06

Malatyada engelli mücadelesinin bittiği tarih
21 Mart 2020 00:06

Sana ne arkadaş, size ne arkadaş?
10 Mart 2020 00:06

Çözümün yolu yasaları uygulamaktan geçer!
24 Şubat 2020 00:06

Acil Eylem Planlarında Engellilere Yer Yok
14 Şubat 2020 00:06

Görülmeyen, duyulmayan engellilerin sessiz çığlıkları
05 Şubat 2020 00:06

CİMER: Malatya'da Erişilebilirlik Belgesi alan bina yok
16 Ocak 2020 00:06

Tüm Yazılar