Barajları kuraklık mı, plansızlık mı kuruttu?

Hilal Acar

Türkiye’de büyükşehirlerin barajları kritik seviyelere indi. Ankara, İstanbul ve İzmir başta olmak üzere birçok il, yeni su yılına düşük doluluk oranlarıyla giriyor. Artan sıcaklıklar, azalan yağışlar ve uzun süren kuraklık, baraj göllerindeki suyun azalmasını hızlandırsa da uzmanlara göre tabloyu asıl ağırlaştıran; planlı, verimli ve koordineli bir su yönetimi politikasının eksikliği.

Ankara Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü (ASKİ) verilerine göre Ankara’daki barajların toplam doluluk oranı 12 Ekim tarihi itibariyle yüzde 15,53 seviyesine geriledi, aktif kullanılabilir su miktarı 59 bin metreküp olarak ölçüldü.

Veriler kritik seviyede

Ankara’da yılın başında 23 milyon 485 bin metreküp olan su girişi, ekim ayının ilk 10 gününde 1,4 milyon metreküpe düştü. İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü (İSKİ) tarafından baraj doluluk oranları 15 Ekim tarihinde yüzde 24,96 seviyelerinde ölçülürken, İzmir Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü (İZSU) verilerine göre mart–mayıs döneminde metrekareye düşen yağış miktarı son yılların en düşük seviyesinde kaydedildi.

Dursun Yıldız

“Su yönetimimiz sınavı geçemedi”

Su Politikaları Uzmanı Dursun Yıldız, barajların kuruma nedenlerine ilişkin 9. Köy’ün sorularını yanıtladı. Türkiye’nin iki yıldır süren bölgesel kuraklığa hazırlıksız yakalandığını ve asıl sorunun su yönetimi planlamasının yapılmayışı olduğunu söyledi: “Ülkemizde barajların asıl kuruma nedeni, barajın yer aldığı nehir havzasında uzun vadeli ve koordineli bir su yönetiminin yapılamayışıdır. Bazı bölgelerimizde iki yıl üst üste kuraklığın sınadığı su yönetimimiz bu sınavdan geçer not alamadı.”

Yıldız’a göre Türkiye, baraj ve gölet altyapısında ilerleme kaydetmiş olsa da bu altyapı, “kuraklık riskine hazırlıklı bir yönetim anlayışıyla” desteklenmediği için yeterli olmuyor.

Tekirdağ, Bursa, İzmir, Malatya ve Sivas gibi illerde içme suyu barajlarının tamamen boşaldığını belirten Yıldız, bu nedenle kısıtlı su programlarının devreye sokulmak zorunda kalındığını anımsattı.

“Tedbirler erteleniyor”

Yıldız, baraj rezervuarlarındaki düşüşün sadece azalan yağışlarla açıklanamayacağını belirtti: “Su yönetimi gelecek yıl için öngörü yaparak su temin programı hazırlar. Ancak sosyo-politik nedenlerle gerekli kısıntılar çoğu zaman erteleniyor. Yağışlar gelmeyince de tedbirler için geç kalınıyor ve barajlar boşalıyor.”

Yıldız’ın verdiği bilgiye göre, ekim ayı, “su yılı” başlangıcı olarak kabul ediliyor. Ancak, Türkiye’deki bir çok baraj su yılına boş depolarla girdi. Barajların dolması için aşırı yağışlı bir döneme ihtiyaç olduğunu, bu gerçekleşmediğinde ise su sıkıntısının bir sonraki yıla devrettiğini belirten Yıldız, “İstanbul son 10 yıldır her yeni su yılına daha düşük doluluk oranıyla giriyor. Artan nüfus ve verimsiz su kullanımı bu süreci tetikliyor” dedi.

Bazı nehir havzalarında barajların boş olmasının, sorunun önümüzdeki yıla sarkacağın gösterdiğini söyleyen Yıldız, bu durumun, su yönetiminin arz ve talebi birlikte yönetemeyişinin bir sonucu olduğunu vurguladı: “Talep yönetiminde şebeke kayıp ve kaçaklarının azaltılmasından aşırı su kullanımının kontrol altına alınması ve verimli su kullanımın teşvik edilmesine kadar birçok tedbirin daha önceden alınmış olması gerekmektedir. Bu tedbirlerin alınması su yönetimi anlayışının sosyo-politik etkilerden olabildiğince arındırılıp radikal bir şekilde değiştirilmesini gerektirmektedir. Sadece yağış beklentisi üzerinden yapılan su yönetimi riski yönetemeyip su krizine ortam hazırlar.”

Güney Afrika’nın Cape Town kentinde 2018’de, kişi başına su tüketiminin 50 litre ile sınırlandığı, su krizini anımsatan yaşanan Yıldız, gerekli önlem alınmaması halinde, Türkiye’de bir çok metropolün de benzer sıkıntıyla karşı karşıya kalabileceği uyarısında bulundu.

9. Köy Haber Merkezi

Ekonomi, 12 Kasım 2025 22:15