Gazeteciler Medya'nın Sorunlarını Tartışıyor

Gazeteciler Cemiyeti tarafından yürütülen Medya için Demokrasi, Demokrasi için Medya ve 9. Köy projeleri kapsamında, Medya Dayanışma Grubu paydaşlarıyla düzenlenen "Dijital Tekeller, Tehditler ve Arayışlar" medya konferansı, Türkiye Barolar Birliği Litai Konukevi’nde başladı.

Alanlarında uzman gazeteci, akademisyen ve STK temsilcilerinin konuşmacı olarak yer aldığı konferansa iletişim fakültesi öğrencileri, öğretim üyeleri, hukukçular ve gazeteciler de izleyici olarak katıldı.

Gazeteciler Cemiyeti Başkan Vekili Ayhan Aydemir'in selamlama konuşmasıyla başlayan etkinliğin açılış konuşmalarını Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Nazmi Bilgin adına Genel Sekreter Kenan Şener, gazeteci Ünsal Ünlü ve AB Delegasyonu Sivil Toplum ve Medya Koordinatörü Alessandro Angius yaptı.

Başkan Vekili Ayhan Aydemir, dijital çağın sunduğu olanakları ve getirdiği zorlukları birlikte tartışmak, çözüm yolları aramak ve ortak bir bilinç geliştirmek amacıyla bir araya geldiklerini söyledi. Aydemir, "Bu konferans, yalnızca medya sektörünün değil, aynı zamanda demokrasimizin, toplumsal bütünlüğümüzün ve bireysel haklarımızın geleceği açısından da büyük önem taşıyor" dedi.

"Tekelleşmeden en çok etkilenen alanlardan biri yerel medya"

Dijitalleşmenin gazetecilik mesleğini dönüştürdüğünü vurgulayan Aydemir, "Erişim hızlandı, kaynaklar çeşitlendi, bilgi paylaşımı kolaylaştı. Ancak bu gelişmenin bir de karanlık yüzü var. Az sayıda küresel şirketin elinde toplanan veri, içerik ve algoritmalar, sadece medya ekonomisini değil, haberin niteliğini, erişimini ve güvenilirliğini de tehdit eder hale geldi.

Bugün artık dijital platformlar sadece haberin yayınlandığı mecralar değil; aynı zamanda neyin haber olacağına, kimin görünür olacağına, hangi içeriğin yaygınlaşacağına karar veren yeni aktörler konumunda. Bu durum, medya çoğulculuğunu, ifade özgürlüğünü ve kamu yararını önceleyen gazeteciliği ciddi şekilde zorluyor.

Yerel medya organlarımız ise bu tekelleşmeden en çok etkilenen alanlardan biri. Kaynaklara erişimde yaşanan adaletsizlikler, reklam pastasının daralması ve dijital okuryazarlık eksikliği gibi sorunlar, yerel gazeteciliği giderek daha kırılgan hale getiriyor" sözlerini aktardı.

Bu tablo karşısında pes etmek yerine, çözüm arayışlarını çoğaltmak gerektiğini söyleyen Aydemir, konferansın bu arayışın bir parçası olduğunu vurgulayarak demokratik toplumların yaşaması için özgür, bağımsız ve çoğulcu bir medyanın ne kadar hayati olduğunu vurgulayarak "Bu hedefe ulaşmak için birlikte düşünmeli, birlikte üretmeli ve birlikte mücadele etmeliyiz" sözlerini aktardı.

"Basın örgütleri olarak yasa hazırlık süreçlerine müdahil olmalıyız"

Ardından Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Nazmi Bilgin'i temsilen söz alan Genel Sekreter Kenan Şener, dijital tekellerin olumsuzlukları karşısında neler yapılabileceğine ilişkin bir yol haritası belirlemek için bir arada olmanın önemine dikkat çekti.

Şener, dijital mecralardaki tekelleşmenin yarattığı tehdide karşı ortak mücadelenin önemini vurgulayarak, “Meslek örgütlerinin ve alanın uzmanlarıyla bir araya gelerek bu çalışmayı organize ettik ve el birliğiyle dijital alanla ilgili yol haritamızı belirliyoruz” dedi.

Yeni medya ile büyüyen dezenformasyonun küresel çapta bir problem olduğunu söyleyen Şener, "Ürettiğimiz bilginin bir regülasyona ihtiyacı olduğunu biliyoruz. Yasa hazırlık süreçlerine basın örgütleri olarak müdahale etmemiz gerekiyor. Her alanda farklı kesimlerle bir araya gelmeliyiz" mesajı verdi.

Son olarak AB Delegasyonu Sivil Toplum ve Medya Koordinatörü Alessandro Angius ise medya özgürlüğü ve çoğulculuğunu tehlikeye sokan dijital tehditlere karşı Avrupa Birliği’nin de çalışma yürüttüğünü belirterek, çalışmalar hakkında bilgi verdi.

Dijital inovasyonun tehditler ile birlikte fırsatlar da içerdiğine dikkati çeken Angius, işbirliğinin ve özellikle dijitale doğan genç nesilleri sürece dahil etmenin önemine vurgu yaptı.

“Sosyal medya, gazeteciliği ve demokrasiyi kurtarabilir mi?”

Açılış konuşmalarının ardından ilk başlık, “Sosyal medya, gazeteciliği ve demokrasiyi kurtarabilir mi?” oldu. Gazeteciler Cemiyeti Yönetim Kurulu Üyesi Zeynep Gürcanlı'nın sorularını yanıtlayan Doç. Dr. Can Ertuna, sosyal medyanın ilk çıktığında özgürlük vadettiğini, şu an ise tam aksine sömürülmüş bir mecra olduğunu söyledi. Ertuna, “Beş büyük şirket bir şekilde pazar payının tamamını ele geçirdi. Türkiye’de gazeteciliği kurtardığı sanılan en büyük platform Youtube, bu şirketlere ait.

Büyük teknoloji şirketlerinin de çözüm olarak önerdiği şey topu izleyiciye-okuyucuya atmak. Öncelikle regülasyon, algoritmaların şeffaflaşması, o algoritmalar üzerinde kullanıcıların, basın kuruluşlarının söz sahibi olması, hakimiyet kurabilmesi gerekiyor” sözlerini aktardı.

Geçen yılki konferansta bir paragrafla işaret edilen tehdidin bu yılki konferansın başlığı olma sürecine dikkat çeken Can Ertuna, teknoloji şirketlerinin karşısında örgütlü olmak dışında bir seçeneğin olmadığını belirtti. Ertuna, “Teknoloji şirketleri büyük yayın organları ile telif üzerinden pazarlık masasına oturuyor. Bağımsız ve nitelikli habercileri göz ardı etseler ve emek sömürüsü yapmayı sürdürseler de Türkiye gibi görece küçük pazarlarda kaybedilecek bir avantajın dünya piyasasına yansıması olabileceğinin de bilincindeler” dedi.

Bu nedenle silikon vadisinde pişmekte olan ve kullanıma sürülecek yeni teknolojilere karşı da hazırlıklı olunması ve önlemler geliştirilmesi gerektiğini vurguladı.

Aydın: Patronlara karşı kavgayı birlikte sürdürmeliyiz

Konferansın konuklarından gazeteci Şule Aydın konvansiyonel medyada bir süredir yapılan 24 saatlik yayınlarda aslında hiçbir şey söylenmediğini belirterek konuşmasına başladı.

Atletizm Federasyonu yönetim kurulu üyeleri hakkında soruşturma! Zihni Çakır duyurdu

İçeriği Görüntüle

Aydın, YouTube’da yaptığı programda asıl amacın bir yılda yaşanabilecek olayları bir haftada yaşayan bir ülkede bazı şeyleri kayda geçirmek ihtiyacı olduğunu söyledi. Kullandığı mizahi dilin de politikadan uzaklaşan kitleleri yakalamaya yönelik olduğunu anlattı.

Yeni kurulan Onlar TV’nin izleyici rakamlarının işin doğası gereği zamanla düşeceğini düşündüğünü belirten Aydın, her yeni mecranın kendi patronuyla ortaya çıktığının altını çizerek, “Bu patronlara karşı mücadelenin tek yolu, kavgayı birlikte sürdürmek” dedi. Oturumun moderatörlüğünü Gazeteciler Cemiyeti Yönetim Kurulu Üyesi Özlem Akarsu Çelik üstlendi.

Dijital Mecralar, Tekeller ve Telif Hakları

Ardından “Dijital Mecralar, Tekeller ve Telif Hakları” başlıklı panel yapıldı. Moderatörlüğünü Parlamento Muhabirleri Derneği Başkanı Kemal Aktaş'ın yaptığı panelde konuşan TBMM Dijital Mecralar Komisyonu ve CHP Ankara Milletvekili Okan Konuralp, Türkiye’nin uzun süredir yasa yapım sürecinde olduğunu söyleyerek “Meclis’te konuyu bilmesi gerekenler yerine başka yerde başkalarınca hazırlanmış metinler teklif olarak gündeme getiriliyor. Buna karşı dijital tekellere karşı arayışları kapsayacak şekilde sizlerle, uzmanlarla bir metin hazırlığı yapmalıyız. O nedenle şimdiden bir tavır alınması gerekiyor ve bunun için sizlerle bir Komisyon ekibi oluşturarak, bu yasa metni hazırlığını Meclis’e taşıyabiliriz” dedi.

Güçlütürk: Küresel şirketler sadece gazetecilerin değil, telifli içerik üreten herkesin sorunu hale gelmiştir

Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğretim üyesi Osman Gazi Güçlütürk, önemli olanın yasa yapılması değil, sorunları çözebilecek mekanizmalar getirilmesi olduğunu söyledi. Güçlütürk, “Her türlü şekilde yasal metin hazırlanabilecektir ama önemli olan uygulanabilir olması. Telif aslında ifadeyi koruma amaçlıdır, ne yazık ki emeği korumayı öngörmez. Ancak emeği korumak için de telif belirlenmesi tartışması yaşanmaktadır. Telif konuştuğumuzda aslında rekabet, veri düzenlemelerini de konuşmalıyız. Bu başlıkların hepsi iç içe geçmektedir. Gündemimizdeki küresel şirketler ise, sadece gazeteciler değil telifli içerik üreten herkesin sorunu hale gelmiştir” sözlerini aktardı.

Türkiye’nin bulunduğu pozisyonda Avrupa Birliği’nin regülasyonunu tümüyle uygulamanın mümkün olmayacağını söyleyen Güçlütürk, Türkiye’nin bunu uygulayabilecek ekonomi-politik güce sahip olmadığını söyledi.

Demirören Medya Editoryal Koordinatörü Deniz Ayas, küresel şirketlerin yaptıkları algoritma değişikliklerinin tüm medya kuruluşlarını olumsuz etkilediğini söyledi. Ayaş, "Türkiye’de GazeteDuvar örneğinde medya kuruluşlarının etkilenmesinin sebebi, Google’ın hiçbir şekilde açıklama yapmadan Keşfet kategorisindeki algoritmasını değiştirmesinden kaynaklı. Meclis’te dahi bunun neden, nasıl değiştirildiğini açıklama zahmetine girmediler. Dolayısıyla bizler de bu algoritma değişikliğinden etkilendik ama görece büyük kuruluşlar olduğumuz için daha az etkilendik" sözlerini aktardı.

Muhabir: Cemre Polat

Gündem, 17 Mayıs 2025 10:21