Sıcak bir yaz günü gençlerin hayal dünyasına renkli bir pencere açıldığı çok önemli bir olay yaşanıyor. Balaban’ın dört mahallesinden biri Davutlu Mahallesi; çarşıdaki tarihi çeşmenin yanındaki sokaktan girince Balaban’ın kale gibi kapanan dört kapısından biri…
Kayabaşı’na doğru giderken dört duvarıyla bir kapı yeri kalan yıkık kerpiç evin içinde bir hazırlık dikkat çekiyor.
Komşular bakıyor, Memili çalışıyor.
_ Kolay gelsin Memili ne yapıyorsun burada?
_ Sinema açıyam. ( Şiveli konuşurdu, geliyam, gidiyam gibi) . Şakacı olduğu için yine şaka zannediyorlar. Burayı açık hava sineması yapacağım diyor. Duvarlar yıkılıp düzleniyor. Duvara beyaz kocaman bir perde asılıyor. Yerde motora benzer bir alet var. Gelen geçen seyrediyor. Mahallenin çocukları burada , herkes bir işin ucundan tutuyor. Çarşıdaki kahvenin kullanılmayan kırık tahta sandalyeleri getiriliyor. Bir yandan tamir ediliyor, bir yandan diziliyor.
Memili ne anlar sinemadan diyenlerde az değil. Memili Elbistan’a ablasını görmeye gittiğinde yeğenleri yazlık sinemaya götürüyor. O an Bu işte iyi para var Balaban’a sinemayı açarım diyor. Gelir gelmez hayalini gerçekleştirmeye başlıyor.
Malatya’dan önceden sinemada çalışmış bir genci getiriyor Memili… ‘’Sinemacı Metin’’ diyor Balabanlılar. Hazırlıklar sona doğru gelirken; bağda, bahçede, çarşıda, okulda gündemde hep sinema. ‘’Memili başka iş bulamamış mı?’’ ‘’Bir sinemamız eksikti’’ , ‘’ne gereği varmış sinemanın?’’ diyen yaşlılar… O yıllarda Balaban’da elektrik yoktu. Çalışkan iş bitirici Belediye Başkanı rahmetli Hacı Ali Yılmaz’ın ( Hacı Ali Çavuş) gayretli çalışmalarıyla elektrik santrali yaptırılıyor, akşamdan akşama 4-5 saat elektrik veriliyordu. Sinemanın çevresi kapısı ışıklandırılıyor, zor deneme yayınları başlıyor. Aksaklıklar peş peşe geliyor. Bazen filmin makarası ters konunca film baş aşağı gösteriyor. Ses geliyor görüntü yok, bazen tersi oluyor Halâ Balaban’da sinema deyince bu anılar anlatılır. Memili kendiyle barışık biri, tıpkı Vizontele filmindeki gibi umutsuzluğa düşmüyor. Ve nihayet beklenen gün; eski tahtalardan yapılan üç ayaklı tabelaya o gün gösterilecek filmin afişleri takılıyor. Çocuklar Balaban sokaklarında duyuracak.
MEMİLİAAA ! MEMİLİAAA ! Ben taşıyayım diye peşindeler. 3-5 açıkgöz çocuk iş yapıyor. Akşama filmi bedava seyredecekler karşılığında… Çocuklar sokaklarda ellerinde mikrofon :
_ Dikkat dikkat ! Akşama Memili’nin sinemasında ‘’Susuz Yaz’’ falan… filan… artistler…
Herkes merakla bakıyor. O güne kadar radyodan arkası yarınları dinleyen genç kızlar, gelinler, şimdi görerek seyredecekleri için heyecanlanıyorlar.
Duyan duymayana çeşme başında, damdan dama arkadaşlarına haber veriyorlar. Açık hava sineması gösterime giriyor. İlk günler gençler, çocuklar, komşular bedava film izliyorlar. Balaban’da gündeme oturuyor Memili’nin sinemasında akşam izlenen film…
Gören görmeyene anlatıyor. Akşamdan akşama yeni filmler gösterilirken, inşaat ve iyi bir kerpiç kesme ustası olan Memili; kapalı sinema hazırlıklarına başlıyor. Çakır peeaa dediğimiz sokağımızdaki oyun alanımız olan arsaya sinemanın temelini atıyor. Kerpiçler kuruyunca bir hafta içinde bayanlara asma katta locası olan sinema açılıyor. O zamana kadar sinemanın seyircisi günden güne çoğalıyor. Ben de sık giderdim, sokağımızdaydı. Acıklı film gelmiş denirdi. Yeni gelen hanımlar duygusal sahnelerde hıçkıra hıçkıra ağlardı. Sinemada boş yer kalmazdı. Çocuklar her gün sinemanın kapısında beklerdi. Parası olmayanlar giremezdi. Merhametli olan Memili, kıyamazdı çocuklara… Önce kapıyı kapatır, film başladıktan sonra kapıyı açar geri çağırırdı yarı fiyatına… Daha sonra ikinci yarıda da dışarıda kalan tüm çocukları içeri doldururdu.
Peki kim bu Memili?
Gaffarlar sülalesinden Gaffar Hamza’nın oğlu Mehmet Akbalaban
Ona kısaca Memili derlerdi. O benim amcamdı. Çok severdim, mekanı cennet olsun. Gayretli, çalışkan, nüktedan bir kişiliği vardı. Yaptığı iş bir ilk kültür hizmetiydi. Yıl 2023 oldu yarım asır önce bir beldede Balaban’ı günümüzle kıyaslayınca NEREDEN NEREYEE