-Sayın Genel Müdürüm; öncelikle bize vakit ayırdığınız için teşekkür ederek sözlerime başlamak isterim. Malatya'mız için milat olacak alım ve fiyat belirlemesiyle ilgili olarak görüşlerinizi öğrenebilir miyim?

Öncelikle, sizin aracılığınızla Malatyalılara selam göndermek isterim. Malatyalılara, en derin saygı ve sevgilerimi sunuyorum. Görev sürem boyunca Malatya'yı ve Malatyalıları unutmadığımı, Malatyalıların da beni unutmadığının bilincinde olduğumu belirtmek isterim. 10 yıl boyunca kayısıya hizmet ettik. Görev sürecim boyunca Malatya'ya ve kayısıya hizmet edecek daha çok görevlerimiz de bizi bekliyormuş. Hamdolsun, bunu da birkaç hafta önce görmüş olduk. 

-Geçmişteki İl Müdürlüğü görevinizle Malatya'da iz bırakan isimlerden biri oldunuz. Şimdiki görevinizle birlikte en büyük izlerden birini de bırakıyorsunuz. Bize biraz süreçten, süreçle ilgili görüşlerinizden bahsedebilir misiniz?

İfade ettiğiniz gibi ülkeme ve Malatya'ya güzel hizmetlerde bulunmuşsam ne mutlu bana. İfadelerinizden dolayı teşekkür ederim. Bildiğiniz gibi kayısı, ülkemiz ve Malatya için çok önemli bir ürün. İhracata katkı sağlayan en önemli ürünlerden bir tanesi kayısıdır. TMO olarak görev alanımız içindeki hububat, bakliyat, çeltik, mısır ve haşhaş gibi ürünlerin dışında; özellikle tarımsal ihracatımızda çok güçlü olan, elimizin güçlü olduğu ürünlere, Sayın Cumhurbaşkanımızın görevlendirmesiyle sahip çıkmaya gayret gösteriyoruz. Bilindiği gibi bu, fındıkla başladı. Bu sene sekizinci defa fındıkla görev aldık. Kuru üzümde üçüncü defa görev aldık. Kuru incirde ikinci defa görev aldık. Kuru kayısıda da bu sene ilk defa görev aldık. Her zaman bu ürünlerde üreticinin hakkı olduğunu ifade ediyorum.

 YILLARCA ÇÖZÜM ARANDI...

Bu ürünlerin değerlerinin korunması gerekir. Üreticiden başlayarak bölge ekonomisine, ülke ekonomisine katkısının korunması ve yükseltilmesi gerekir. Bu anlamda kuru kayısı özeline geldiğimizde ise yaklaşık 300 milyon dolar civarında bir ihracatımız olduğu dönemler var.  100-130 bin ton civarında kuru kayısıyı ihracat ettiğimiz dönemleri yaşadık. Kuru kayısı rekoltesi ve miktarı arttıkça döviz getirisinin yükselmediğini de biliyoruz. Zaman zaman yurt dışına satılan ürünlerdeki rekabetten dolayı miktar artsa da değer olarak çok artmıyor. Yıllarca buna bir çözüm arandı. Kayısıbirlik oluşturularak uzun bir dönem görev yaptı. Maalesef, üreticinin referans alabileceği bir fiyat politikası oluşturulamadı. Bu noktada Toprak Mahsulleri Ofisi olarak diğer noktalarda olduğu gibi, kayısıyı da Sayın Cumhurbaşkanımızın görevlendirmesiyle almış olduk. Biz artık, Toprak Mahsulleri Ofisi olarak bu yıl bir referans fiyat açıkladık. Bakanımız Sayın Bekir Pakdemirli, kükürtlenmiş kayısıda 21 TL ve günkurusu kayısıda da 23 TL dört numara kayısılar için fiyatı açıklamış oldu. Parametresine göre 4 numara, 3 numara, 2 numara, 1 numara diye fiyatlar yükseliyor. Örneğin bir numaralı kükürtlenmiş kayısının fiyatı yaklaşık olarak 26 TL'ye tekabül ediyor. Yine 1 numara gün kurusu kayısının fiyatı 28 TL'ye tekabül ediyor. Burada bizim en önemli dezavantajımız, depolama anlamındaydı. Yani, Toprak Mahsulleri Ofisinin kendi standardına göre kullanabileceği bir deponun eksikliğiydi. Lisanslı depo olarak son iki yıldır hızlı bir şekilde tamamlanması için gayret edildi. Sanayi Bakanlığı'nın Kalkınma Ajanslarından sağlamış olduğu bir kaynak var. O kaynağın yetersiz olması sebebiyle yaklaşık 19 milyon gibi bir kaynak ilave ederek lisanslı depoyu bitirmiş olduk.

TÜRKİYE'DEKİ DEPOLARIN EN MODERNİ MALATYA'DA...

Malatya'da yapılan lisanslı depo, şöyle baktığımızda Türkiye'de yapılmış lisanslı depoların içerisinde en moderni. Kayısı özelinde ilk, fevkalade işlevsel, çok yeni, hiçbir eksiği yok. Depolama şartları son derece uygun ve müsait. Yetkilendirilmiş sınıflandırıcı olarak Malatya Ticaret Borsası görev yapacak. Malatya Ticaret Borsası'nın laboratuvarı hizmet verecek. Bunun ne demek olduğunu da anlatmak isterim. Biz orada Toprak Mahsulleri Ofisi olarak alım yapıyoruz ama Ticaret Bakanlığı tarafından alım kriterleri belirlenmiş olan Malatya Ticaret Borsası'nın yetkilendirilmiş sınıflandırıcı görevleri tarafından ürünün kalite kontrolü yapılıyor. Geçen hafta pazartesi günü ilk ürünü ben kendim bizzat teslim aldım. Yetkilendirilmiş sınıflandırıcının çalışmasını da kameralarının önünde izletmeye çalıştık. Hem borsa başkanımız, hem ziraat odası başkanlarımız olmak üzere çok sayıda katılım oldu. Bu arada rutubetinden, kükürt oranından ve kalibresine kadar birçok hususun değerlendirildiği ve satışa sunulan kayısının değerlerinin aktarıldığı bir form ortaya çıkıyor. O formun neticesinde ürüne verilmiş olan TL bazında değer tespit edilmiş oluyor. Nihai aşamada üreticiye laboratuvar çıktısından sonra satın alıcı eksper, “Ürünün şu özelliklerde. Fiyatı da buna tekabül ediyor.” diyor.

ÜRÜNÜN SATIŞ SÜRECİ NASIL İŞLİYOR?

Örnek veriyorum; 24-25 TL'ye tekabül ediyor. Üretici de bu fiyata ‘Tamam satıyorum' derse lisanslı depoya teslim ediyor. Elektronik ürün senedi dediğimiz belgeyi de alıyor, cebine koyuyor. Veya elektronik ürün senedine talimat veriyor diyor ki, ben bu ürünü Toprak Mahsulleri Ofisi'ne satacağım. O zaman biz devreye girmiş oluyoruz. O değer üzerinden üreticinin lisanslı depodaki ürününü teslim alıyoruz. Kendisine de bir gün içerisinde parasını ödüyoruz. Lisanslı depodaki o ürün, artık Toprak Mahsulleri Ofisi'nin ürünü haline geliyor. Üretici isterse elektronik ürün senedini cebine koyup gidebilir. Hiç satmayabilir. İleri ki dönemlerde de kayısının satışını gerçekleştirebilir. Ziraat Bankası'na da götürebilir. Karşılığında sıfır faize varan kredi de kullanabilir. Tarım Kredi Kooperatifi'ne de teslim edebilir. Karşılığında avans veya kredi kullanabilir. Alışveriş yapabilir. Haliyle bu elektronik ürün senedi üreticimiz için önem taşıyor. Sadece satmak amacıyla değil, kredi kullanmak için de değerlendirebiliyor.

-Bu durum Malatya'da bir milat oldu. Siz Malatya'da da görev yaptınız. Üreticinin durumunu iyi biliyorsunuz. Üreticinin çoğu ürettiği kayısıyı sattı. Üretici sattıktan sonra TMO kayısı alımına başladı. Verilen fiyat Malatya'da sevinçle karşılandı. 21 TL Malatya için çok makul bir fiyat. Bu süreç neden gecikti?

Bu konuda bir örnek vereyim. Kuru incirde bizim görevimiz var. Aydın'a gittik. Tarım İncir Birliği'ne onların deposunu kullanmak ve eksperlik hizmeti vermek için protokol imzaladık.. Ama incirde fiyat açıklamadık. Baktık ki incir üreticisinin satış yaptığı fiyatlar değerinde ve üreticinin lehine. Dolayısıyla kuru incirin ticaretinde, üreticiden çıktığında, üretici aleyhinde herhangi bir problem yok. Üretici memnun. Üreticinin memnuniyetini ortadan kaldıracak bir fiyat yenilemesi söz konusu olursa biz o zaman fiyatımızı açıklarız ve alırız. Kuru kayısıda bu sene rekolte oldukça sınırlı ve düşük. Başlangıçta hasat dönemiyle beraber kuru kayısı fiyatları iyi gitti. Üreticinin fiyatlarla ilgili bir sıkıntısı yoktu. Malatya'daki fiyatları da iyi biliyorum. Kayısı üreticisini yakından takip ediyorum. Fiyatlar değerli ve üretici lehine oldu. Diğer konu, depolama hizmetinin tam manasıyla lisans alarak bitmesi lazımdı. Önceki hafta Perşembe günü lisanslı deponun lisansı Ticaret Bakanlığı tarafından alındı. Üç gün sonra da yani pazartesi günü de biz fiyatımızı açıkladık. Lisanlı olmayan bir depoya ürün almak da mümkün değildir. Eğer alsaydık başka depolara koymak zorunda kalacaktık. Lisanslı deponun yetkili sınıflandırıcı gözetiminde olmayacaktı.

GEÇ KALMAMIZ SÖZKONUSU DEĞİL

Burada iki önemli faktör var. Bir tanesi, kayısı fiyatlarının son zamana kadar değerli gitmesi. Biz bir referans eşiği koyduk. 21 TL eşiğinin altına düşmediği sürece sorun yok. Malatya basınının önünde de ilan ettik. “Üreticilerimiz bu depoya da sahip çıksınlar. Toprak Mahsulleri Ofisine de sahip çıksınlar. Bu büyük bir imkandır. Toprak Mahsulleri Ofisinin alımı üreticinin ürünlerinin korunması anlamında en önemli sigortadır. En azından elinizde kalan ürünün bir kısmını getirip lisanslı depoya teslim etmenizde sizin açınızdan da yararı var biz de bu konuda son derece memnun oluruz” dedik. Geç kalmamız söz konusu değil. Fiyatlar hep bizim belirlediğimizin üstünde gitti. Haliyle üreticinin mağduriyeti yok. Rekolte az olduğundan dolayı fiyatlar değerli gitti. Bu yıl Toprak Mahsulleri Ofisi'nin adı da yetti. Bunu da söylemek isterim. Yani Toprak Mahsulleri Ofisi'nin görevlendirilmesi demek o ürünle ilgili bir hazırlık yaptığının anlaşılması anlamına geliyor. Dolayısıyla ihracatçı başta olmak üzere ticaretini yapan tüccar kesim de dâhil Toprak Mahsulleri Ofisi müdahale etmeden önce değerli fiyatlardan da alım yaptılar. 22-23-24 TL'den satan üreticiler var. Üreticinin bir kaybı olmadı.

-Alımlar yılsonuna kadar devam edecek mi? Yoksa belirli periyotlarla mı alınacak?

Alım tarihimiz 31 Aralık 2020 tarihinde sona erecek. Bu tarihe kadar alım yapabiliriz. Duymayanların bulunması ihtimaline karşın hatırlatmalar yapacağız. Daha sonra da ürünü değerlendirme aşaması başlayacak.

-Bu arada yurt dışına satışlar olacak mı? Eğer satışlar olacaksa esnaf ve tüccar bu durumdan olumsuz etkilenir mi?

Bizim ihracat yetkimiz var. Onun haricinde işletmede ürünün işlenmesi söz konusu olacak. Genel olarak satışa arz ettiğimiz ürünleri ihracatçılara, tüccara, iş dünyasına belirlediğimiz fiyattan satışa açıyoruz. Örneğin; şubat ayında “Şu kadar miktarda ürünü satışa açıyorum” denilecek. Başvuruları alıyoruz. Başvuran kişilere veya firmalara da eşit oranda tahsis yapıyoruz. İhracatta bir aksama ve kesinti meydana gelmesin diye. Ellerinde kayısı stoklarında bir eksilme söz konusu olduğunda bizim stoklarımız devreye girebilir. Bu TMO ihracat yapamaz anlamına gelmiyor. Biz ihracat da yapabiliriz. Ama bu işi yapanların eliyle yapılması çok daha makul ve mantıklı oluyor.

-ÇKS ( Çiftçi Kayıt Sistemi) Belgesi istemeniz, olumlu karşılandı. Üreticiden mal almak için ÇKS belgesinin dışında herhangi bir koşul arıyor musunuz?

Toprak Mahsulleri Ofisi bütün ürünleri, hububat, bakliyat gibi ürünleri Çiftçi Kayıt Sistemi'nden alır. Onu istemek durumundayız. Onun dışında başka bir belge istemiyoruz. Bütün ürünleri lisanslı depodan aldığımız için lisanslı depodan aldığımız üründen de herhangi bir kesinti yapmıyoruz. Bu çok önemli. Yani yüzde 2 stopaj, yüzde iki SGK primi bunların kesintisi olmuyor. Kesinti olmadığından dolayı 1 TL üreticinin elinde kalıyor.

-Genel müdürlüğünüzün, üretici, Ticaret Borsası ile Ticaret ve Sanayi Odası'na ne gibi tavsiyeleri olabilir?

Malatya'daki başta çiftçilerimiz olmak üzere, Ticaret ve Sanayi Odası, Ticaret Borsası, Ziraat Odaları, Tarım İl Müdürlüğü, Tarım Kredi Kooperatifi, hep bizim partnerlerimizdir. Toprak Mahsulleri Ofisi'nin bir sloganı vardır: TMO, çiftçinin dostudur. Biz bütün bu işlerimizi ve görevlerimizi yerine getirirken, maliyet fiyatlandırmada maliyet hesabı yaparız. İç ve dış piyasa araştırması yaparız. Üretimin sürdürülebilirliğini ve fiyat belirlenmesini sağlarız. Dikkat ederseniz Toprak Mahsulleri Ofisi'nin arpa, buğday, mısır, çeltik, fındık, üzüm, incir, haşhaş, yulaf ve çavdar gibi birçok ürüne verdiğimiz değer, üreticilerimiz tarafından memnuniyetle karşılanıyor. Biz bu değerlendirmeleri yaparken, ziraat odalarımız, sanayi odalarımız ve borsalarımızın değerli görüşlerini alıyoruz. Bizim yaptığımız işlerin iyi anlaşılabilmesi için de hem ticaret sanayi odamızdan, hem ziraat odamızdan hem de borsamızdan yardım bekliyoruz. Çitçilerimize, yaptığımızın işin doğru anlatılması gerekiyor. Kayısı alımına yeni başladık.

AMACIMIZ, KAYISININ DEĞERİNİN KORUNMASIDIR

Başlangıçta ufak tefek tereddütler olabilir. Bu tereddütler bizim tarafımızda da olabilir üretici tarafından da olabilir. Bir mevzuat değişikliği gerekiyorsa- şuana kadar gerekmedi- yapılabilir. Başta üreticilerimiz, sonra Malatya, sonra da ülkemiz kazanacaktır. Şunu da belirtmek istiyorum; biz “İllaki kayısılar TMO'ya satılsın. Lisanslı depo dolsun” diye bir beklenti içerisinde de değiliz. Önemli olan amaçtır. Amacımız da kayısının değerinin korunmasıdır. Kimin aldığının da önemi yoktur. Kayısının değerinin korunması hususunda da Toprak Mahsulleri Ofisi, çiftçimize çok sağlam bir alternatif sunmuştur. Bizim üreticilerimizden tek dileğimiz, bu alternatife az da olsa sahip çıkmalarıdır. Ürünlerinin bir kısmını Toprak Mahsulleri Ofisi'ne teslim etmelerini istiyoruz. Çünkü oranın bir işletme gideri var. Güçlü bir tesis. Malatya'da gidip görmediyseniz mutlaka ziyaret etmenizi öneririm. Lisanslı deponun iyi tanıtılması ve sahip çıkılması önemlidir. Geçen gün internet haber sitelerinde çeşitli yorumlar gördüm. “İnşallah Kayısıbirlik gibi olmaz”diyorlar. Merak etmesinler Kayısıbirlik gibi olmaz. Tamamen bir devlet otoritesi ve Toprak Mahsulleri Ofisi'nin garantisiyle görülecek bir sistemdir. Belirlenmiş kurallarla çok rahat işleyen bir sistemdir. Bu hem üreticimize hem de bize çok faydalı olacaktır. Bereketli, hayırlı ve başarılı olmasını temenni ediyorum.

-Saygıdeğer müdürüm, bize ayırdığınız vakit ve Malatya'ya yapmış olduğunuz hizmetlerden dolayı tekraren şükranlarımı sunuyorum. Son sözünüzü de aktarmak isteriz.

Ben de bu anlamda başından sonuna kadar emeği geçenlere de teşekkür ediyorum. Malatya kayısısının değeri korunacak ve ülkemize de değer katacaktır. Kayısı dolayısıyla Malatya'ya biraz daha sık gitme durumum olacak. Bütün Malatyalılara, sevgi ve saygılarımı sunuyorum.

 AHMET GÜLDAL KİMDİR?

1964 yılında Erzincan Kemaliye'de doğdu. 1981 yılında Erzincan Ziraat Meslek Lisesinden, 1987 yılında ise Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi'nden mezun oldu. 1989-1990 yıllarında Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Zonguldak İl Müdürlüğü'nde Mühendis, 1990-2000 yılları arasında Proje ve İstatistik Şube Müdürü, 2000-2009 yılları arasında Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Malatya İl Müdürü, 2009- 2017 yılları arasında İzmir İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürü, 2017-2018 yıllarında ise Müsteşar Yardımcısı olarak görev yaptı. 19.08.2018 tarihinde Toprak Mahsulleri Ofisi Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü olarak atanan Ahmet Güldal, evli ve üç çocuk babasıdır.

Haber:Murat Çetin-MalatyaTıme