Hürriyet şehidi Turan Emeksiz'in bir hayali vardı... Orman mühendisi olup, çölleşen Beydağı’nı ağaçlandırmak...
...
Turan Emeksiz, Malatya/Yeşilyurt İlçesinin Gündüzbey Köyü'nde 11 Kasım 1940'ta dünyaya geldi. Babası Ahmet Emeksiz TCDDY'de işçi olarak çalışıyordu. Annesi Zeynep Emeksiz ise ev hanımıydı. Çiftin, Erdal isminde bir erkek evlatları olmuş ama 6 aylıkken vefat etmişti. İkinci doğan evlatlarına, geleneğe uygun olarak Duran adını verdiler. Nüfus cüzdanına yerel şiveden dolayı Turan olarak kayıt edildi. Sonra iki kızları dünyaya geldi; 1943'te Solmaz ve 1948'de Gülnaz...
Turan Emeksiz öğrenimine Fırat İlkokulu'nda başladı. 1963 yılına kadar beldeler dahil tek ortaokul ve tek lise Malatya'daydı. Malatya Ortaokulu ve Malatya Lisesi'nde eğitimine devam etti.
Babası 57 yaşında kansere yenik düştü.
Babasının emeklilik hakkını kazanamadan vefat etmesi sonucunda, annesine maaş bağlanamadı. Ancak, babasının emekli sandığında birikmiş primlerini ve ölüm parasını alabildiler. Akraba dayanışması ile geçinmeye başladılar.
O zor günlerde tek istekleri Turan Emeksiz'in okumasıydı…
Turan Emeksiz başarılı bir öğrenci oldu. Hem okudu hem de babasının işi olan TCDDY'de çalıştı.
Kendine ayırabildiği parasını kitaba verdi. En büyük tutkusu, kitaptı. Dünya klasiklerinin çoğunu okudu. (Vefatında kuzeni Nihat Emeksiz'e 116 dünya klasiği kitabı kaldı.)
Müziğe düşkündü. Babasından ud çalmayı öğrendi. Spora da meraklıydı, en çok da yüzmeye. Sümerbank Malatya Mensucat Fabrikası Sosyal Tesisleri'nin olimpik havuzunda öğrendi yüzmeyi. Malatya'da yüzme şampiyonu oldu. Dışa dönük, sosyal bir karakterdi. Okulun tiyatro koluna katıldı; piyeslerde oynadı.
Ve… Lisede politikaya ilgi duydu. Çok hemşehrisi gibi Malatyalı İnönü'ye hayrandı.
Aklında hep orman mühendisi olmak vardı. Çünkü… Malatya'yı güneyden çeviren Toros Dağları'nın uzantısındaki Beydağları’nda yeşilin yok oluşu, Turan Emeksiz'i üzüyordu. Arkadaşlarına “Orman mühendisi olacağım. Bu dağları ağaçlandıracağım” diyordu. İsteğini yaptı; İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi'ni kazandı.
Turan Emeksiz İstanbul'un yolunu tutunca, annesi ve kız kardeşleri, dayıları Mehmet Ali Emeksiz'in evine taşındı.
Yoksul çocuğu Turan Emeksiz İstanbul'da hangi parayla okuyacaktı?
CHP Malatya Milletvekili M. Nedim Zapcı öncülüğünde kurulan “Okumuşu Çoğaltma ve Okuyanı Koruma Cemiyeti”nden burs aldı.
Derneğin Fatih semtindeki öğrenci yurdunda kalmaya başladı…
28 Nisan 1960 sabahı DP'nin, TBMM'ye verdiği yasa önergesi ülkeyi iki kampa böldü. DP, “CHP'nin seçim dışı yollarla iktidara gelmek için hücre örgütü kurduğu; silahlandığı; hükümete karşı halkı isyana teşvik ettiği ve bazı basınla bu konuda işbirliği yaptığı” gibi akla hayale gelmeyecek iddialar öne sürerek; bunları soruşturma maksadıyla Meclis'te 15 DP milletvekilinden oluşan Tahkikat Komisyonu kurdu.
Komisyona her türlü yayını yasaklama, her türlü evrak ve belgeye el koyma, siyasi toplantı ve gösterilerle ilgili önlem alma yetkisi de tanındı.
Demokrasiyi, hukuku ayaklar altına alan Tahkikat Komisyonu'na karşı üniversiteler ayaklandı.
28 Nisan 1960 günü İstanbul Üniversitesi bahçesine giren polislerin açtığı ateş sonucu Turan Emeksiz hayatını kaybetti...
Cenazesi, 29 Nisan sabah 07.30'da Merkezefendi Mezarlığı'na defnedilmişti!
Üzerinden çıkanlara ulaşıldı. Görüldü ki..
Öldürülmese o akşam tiyatroya gidecekti. Cebinden, Haldun Taner'in “Fazilet Eczanesi” adlı oyununa ait bilet çıkmıştı.
Milli Birlik Komitesi, 9 Haziran 1960'da yayınladığı bildiriyle, “28 Nisan ve 27 Mayıs tarihleri arasında milletçe girişilen hürriyet mücadelesi”nde yaşamını yitirenlerin, “Hürriyet Şehidi” ilan edilmesine ve Anıtkabir'de oluşturulacak Hürriyet Şehitliği'ne defnedilmelerine karar verdi.
Mezardan çıkarılan Turan Emeksiz'in naaşı Cerrahpaşa Hastanesi'ne getirildi. Buradan Beyazıt'a üniversitenin bahçesine götürülerek tören yapıldı. Sultanahmet Camisi'nde cenaze namazı kılındı. Haydarpaşa Garı'na götürülen Turan Emeksiz'in naaşı Ankara'ya ulaştırılıp Anıtkabir'e defnedildi.
Aradan yıllar geçti…
12 Eylül 1980'de askeri darbe yapanlar, Anıtkabir bahçesinde bulunan Hürriyet Şehitleri'nin Cebeci Şehitliği'ne nakledilmesine karar verdi.
Yani, Turan Emeksiz'in cenazesi yine taşındı!..
###
Ölümünden sonra hemşehrimizin ismi Malatya’da bir caddeye ve bir liseye verildi. Ancak 12 Eylül 1980 darbesi sonrasında bu caddenin ismi Milli Egemenlik Caddesi, lisenin adı ise Malatya Lisesi olarak değiştirildi. Caddenin adı yoğun istek üzerine 2013 yılında yeniden Turan Emeksiz yapıldı ancak, Lisenin adı Malatya Lisesi olarak kaldı.
Ayrıca İstanbul Üniversitesi öğrenci yemekhanesine, İstanbul'da şehir hatları vapuruna ismi verildi. Bu vapur şu anda Mudanya’da restoran olarak kullanılmaktadır. Ayrıca İstanbul Üniversitesi Beyazıt kampüsünde anıtı, Cağaloğlu'ndaki Eminönü Halk Eğitim Merkezi önünde mermer bir büstü vardır. Ayrıca Gaziantep'te bir mahalleye, Ankara'da Irak ve Kanada Büyükelçiği önündeki sokağa ismi verilmiştir.
Mekanı cennet olsun...
Yine bir değerimizi andık sizlere de hatırlattık...
Selam olsun Malatya’mın güzel insanlarına…
