Kuzey çevre yolu ve depremle ilgili gözlemlerim

Kuzey çevre yolu ve depremle ilgili gözlemlerim

BİTMEYEN TARTIŞMA: KUZEY ÇEVRE YOLU MÜNAKAŞASI IŞIĞINDA DEPREMLE İLGİLİ GÖZLEMLERİM

Onlarca senedir Malatya Kamuoyunda Kuzey-Güney Çevre Yolu tartışılır.Son depremden sonra da tartışılıyor. Öyle ki bütün illerin,hatta bazı ilçelerin çevre yolu var. Biz hâla planlanan kuzey çevre yolunun üçte birini yapmış değiliz. Hâlâ güzergahını tartışıyoruz.

Dünyanın sayılı depremlerinden birini yaşadık. Maraş Merkezli iki büyük deprem adeta şehrimizi ve civar şehirleri tırpanla biçti. Şehrimiz ve 10 yakın/komşu şehrimiz harap oldu. Hâla doğru okuma yapmıyoruz. Ezberlerimiz gerçeğin önünde..

Önceki gün Akçadağ dönüşü Kuzey Çevre Yolu'nun biten Akçadağ yol ayrımı -Sivas Yolu kısmını kullandım.Genel olarak tesbitlerim:

1)İddia edildiği gibi Kuzey Çevre Yolu öyle 1.sınıf tarım arazilerinden geçirilmemiş.Hafif engebeli tarıma çok da elverişli olmayan yerlerden geçirilmiş. Geçtiğim kısmın devamı da büyük ölçüde benzer coğrafya. Güzergahın Alibaba-Orduzu Kaldırım arası 1. Sınıf arazi. Devamı susuz,verimsiz araziler. Sondaj suyu dahi yetersiz yerler.

2.)İddia edildiği gibi yol güzergahı depremden etkilenecek yumuşak zeminden oluşmuyor. Son deprem gösterdi ki yol güzergahı depremden en az etkilenen kesim. Hemen hemen hiç yıkım yok.

3)Yol güzergahı tarım arazilerini imara açar deniyor. Adı üstünde çevre yolu. Yerleşim yeri bulvarı değil. İmar planınızı uygular ve şehir merkezi ile çevre yolu arasındaki ve daha kuzeydeki tarım arazilerine çivi çaktırmazsınız.Bu devirde,bu iha teknolojisi ve uydu takip sistemi ile gözetleyemeyeceğiniz yer yok. Biz gözetleyemeyiz,güzergah çevresindeki kaçak yapılaşmayı önleyemeyiz diyorsanız sorun sizde..

4) Guney Çevre Yolu inadına gelince. Nereden geçireceksiniz. Şehrin güneyi Kerneğin Sırtları.Bu sırtların altındaki Derme Kanalının iki yanı yeni adıyla Aspuzu Bulvarı.Adı üstünde şehir içi yolu. Bu yolun üstü yoğunlukla Toki Evleri. Son depremlerde Toki Evlerinin kiremidi bile zarar görmedi.Öyle ki Japonya komleksine kapılmadan rol model gösterilecek asrın projesi. Binlerce ev taş gibi ayakta. Ne yani burada Toki evleri yapılmayıp çevre yolu mu geçirilseydi?İyi ki Toki evleri yapılmış. Halâ rezerve Toki evleri yapılacak alanlar da mevcut.Kaldı ki buraların harita çizilmiş kağıt gibi düz olduğunu mu zannediyorsunuz. Efendim Gündüzbey'den Çamurlu'ya tünel... Büyük artcı depremlerin bir kısmının Karagöz,Gündüzbey,Yeşilyurt,Seyiduşağı,Haçive civarında olması fay hatlarını hatırlatmıyor mu?

5) Diyelim ki sağlam zeminli Kernek Yamaçları ve doğu,batı yönündeki devamına çevre yolu yapıldı. Çok zorunlu olmadan bir yüksek dağın kuzey yamacında çevre yolu geçirilmesi kar ve buzla mücadele açısından ne kadar doğru? Yollar,bakı itibarıyla güney yamaçta geçirilir ki ufak bir güneş ile kar-buz erimesi sağlansın.

6) Maraş Merkezli depremler ve Yeşilyurt civarında yoğunlaşan bir kısım artcı depremler Çırmıhtı, Gündüzbey, Kilayik'te büyük tahribat yaptı.Geleneksel ve modern mimari ayırmadan binalarımız ya çöktü ,ya ağır hasarlı. Demek ki tek başına tepelik bölge de korumuyor. Ana faya ya da tâli faylara yakınlık ta önemli. "Çevre yolu illa kuzeyde değil güneyde geçmeli ,çünkü kuzey ova ve depremin yıkıcı etkisi daha fazla olur"tezi çoktü. Zemin etüdü yapılmadan sağlam zemin her zaman çıplak gözle belli olmuyormuş demek ki.. Şehir Merkezinin güneybatısı çökerken,mevcut şehir merkezinin kuzeyindeki kırsal mahalleler ayakta.

7) Cengiztopel Caddesinin altından itibaren depremin yıkıcı etkisi daha cok görüldü. Emeksiz ve devamı,Fuzuli, Eski Çevre Yolu,Akpınar ve Çevresindeki çarşılar,Sivas Caddesi,Sinema Caddesi,Crikpınar,Küçük Sanayi Sitesi ve civarı,Yenihamam,Niyazi Mısri,İstasyon Caddesi,Cavuşoglu,Salköprü,Bostanbaşı,önemli ölçüde Fahri Kayahan,Yeşiltepe yıkıldı,yıkılmaya ramak kaldı. Perakene olduk.Canlarımız gitti. Kernek Yamaçları ve Toki evleri dimdik ayakta.Şehrin doğusu da ayakta. Çöşnük.. Kuzey Çevre Yoluna karşı çıkanların karşı çıktığı Orduzu Gelinciktepe ve Eskimalatya Toki evleri de dimdik ayakta.Hakeza İki Üniversitemiz..Buralardaki geleneksel ve modern evler beklendiği kadar zarar görmedi. Deprem dalgalarının yönü ya da başka bir etken..Erbabı açıklar.

Yukarıda değindiğim gibi, Başta Orduzu ve Eskimalatya olmak üzere kuzey ve doğudaki yerleşim yerlerimiz istisnalar hariç zarar görmedi. Öyle ki birkaç yuzbin hemşehrimiz ya şehir dışına adeta kaçtı,ya da bahsettiğim yörelerdeki bağevlerine sığındı.Şehrin dogusu üvey evlat idi. Ayakta.Kırsal mahallelerdeki evlerin coğunun ya imar affı görmüş,ya da imar affı bekleyen yerler olması da ayrı bir bahis. Şehir merkezindeki kaçak katları hariç tutarak söylersek kırsaldaki tek katlı,ya da iki katlı imarsız evlere neredeyse hiçbir şey olmadı. Anlı şanlı imarlı sitelerimiz çöktü. İmar affı yıktı diyenler lutfen Malatya gerçeğini görsün. Tekraren söylüyorum: Aç gözlü mülk sahiplerinin çok katlı kaçaklarından bahsetmiyorum. Çoğunlukla imar harici yerlerdeki bağevlerinden bahsediyorum. Pandemide birbirinden kaçan uzak yakın akrabalar halen bağevlerinde,köyevlerinde her odada ayrı bir aile yaşıyor.

9) Son olarak şehir Merkezimizi taşımak isteyenlere bir çift sözüm var: İnsanoğlu tarih boyunca kentlerinden uzaklaşmayı tercih etme eğiliminde olmamıştır. Tabir caizse şehirler küllerinden doğmuştur.Orduzu Aslantepe orada. Yıkılmış,yanmış ama üst üste aynı yerde binlerce sene boyunca ve yeniden kurulmuş.Hadi biraz yürümüş ,yarım saat kuzeyde Eskimalatya'ya gitmiş. Canını sıkmışlar,birbuçuk saat güneyde Aspuzu'ya gelmiş.

Yıkılan binalarımızın başta Şoför Okulu Arazisi, Orduzu Gelinciktepe ve benzer sağlam zeminli yerlerde derhal yapılması Devletimizden beklentimizdir.Ancak Şehir Merkezimizi terkedemeyiz. Tarihi,sosyolojik ,kültürel nedenlerle Malatyamızı eski yerinde yeniden canlandırma zorunluluğumuz vardır. Ama kentsel dönüşüm yapma koşuluyla. Geniş cadde ve sokaklarıyla,birkaçkatı geçmeyen uygun teknolojiyle yapılmış binalarıyla.. Kesinlikle çarşıları ve evleri ayırarak..Ev altı dükkan atelye saçmalığından kaçarak..Mabetlerimizi,simge yapılarımızı koruyarak,ya da uygun teknoloji ile yeniden yaparak.Parkları,otoparkları,sığınakları ile. Yani "Beledü-l Emin","güvenilir/emin belde" olarak. Yani Tayyib(hoş/güzel)belde olarak. Yoksa ben neyleyim buraları? Zaten anamın,babamın çocukluğumun,arkadaşlarımın fotoğrafları evimde ve ofisimde barındığı binayla birlikte yok olmayı bekliyor...