Toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin görünmeyen hali: Dijital şiddet
Röportajlar, 31 Mart 2025 11:47Günümüzde teknolojinin geçirdiği evrim ve platformların yaşadığı değişim ile birlikte şiddet olgusu yeni boyutlar kazanmaya başladı. "Siber şiddet", "siber zorbalık", "çevrimiçi taciz", "çevrimiçi şiddet" gibi farklı terimlerle karşımıza yeni bir şiddet türü olarak beliren "dijital şiddet", yapay zeka teknolojilerinin gelişimiyle toplumsal cinsiyet eşitsizliğini derinleştiren bir durum. 9. Köy, uzmanlarıyla dijital şiddetin en yaygın biçimlerini ve alınabilecek önlemleri konuştu.

Atiye Eren Çelik
Teknolojik araçların ve yapay zekanın gelişimiyle yeni bir şiddet aracı olarak ortaya çıkan dijital teknolojiler ve çevrimiçi ortamlar toplumsal cinsiyet eşitsizliğini de derinleştiriyor. Teknolojinin baş döndürücü bir hızda evrilmekte olduğu günümüzde dijital teknolojiler ve çevrimiçi ortamlar kullanıcıları için gündelik hayatı kolaylaştıran birçok pratik özellik sunarken, bazı tuzakları da barındırıyor. Bu kapsamda bu ortamlar bireylerin ve grupların birbirlerine şiddet uyguladıkları sorunlu alanlar/araçlar olarak da
karşımıza çıkıyor.
Dijital şiddet terimi; bir bireyin veya grubun teknolojiyi kullanarak başka bir bireyi veya grubu hedef alması, tehdit etmesi, korkutması, manipüle etmesi vb. zarar verici davranışlardan oluşan şiddet olaylarını tanımlıyor. Bu yeni şiddet türü toplumsal
cinsiyet eşitsizliğini derinleştiren bir duruma da neden olabiliyor. 9.Köy uzmanlarıyla, dijital şiddetin en yaygın biçimlerini, bu tehlike karşısında bireylerin, devletlerin ve teknoloji şirketlerinin alabileceği önlemleri konuştu.
Gülcihan Temur
“Teknolojinin kolaylaştırdığı şiddet”
Toplumsal Cinsiyete Dayalı Dijital Şiddet Uzmanı Nurcihan Temur, dijital şiddetin toplumsal cinsiyete dayalı şiddet kadar zararlı olduğunu ve hatta daha tehlikeli sonuçlar doğurabileceğini belirtiyor. Dijital şiddetin “toplumsal cinsiyete dayalı şiddetin” dijital ortamda devam eden bir yansıması olduğunu aktaran Temur, dijital şiddeti şöyle anlatıyor:
“Aslında çevrimdışı dünyada gördüğümüz baskılar, eşitsizlikler ve şiddet biçimlerinin dijital araçlar aracılığıyla daha hızlı, yaygın ve anonim bir şekilde uygulanmasıdır. Bu şiddetin bir diğer adı da ‘teknolojinin kolaylaştırdığı’ şiddettir.”
Temur, bu korudaki dikkat çekici bir noktayı ise “Dijital şiddetin çevrimdışı şiddet kadar zararlı ama aynı zamanda daha tehlikeli bazı özelliklere sahip olması” olarak göstererek, şöyle konuştu:
“Mesela dijital ortamda bir içerik hızla yayılabiliyor ve geniş bir kitleye ulaşabiliyor. Bu içeriklerin kontrolü neredeyse imkânsız hale gelebiliyor. Bu durum şiddete maruz bırakılanlar için tekrar tekrar travma yaşanmasına neden olabiliyor.”
Şiddetin öteki yüzü “Deepfakeler”
Temur, yapay zekanın gelişimiyle birlikte dijital şiddetin boyutlarının hem arttığını hem de farklılaştığını, bu teknolojilerle kadınlara taciz vakalarının nasıl sıklaştığını şu örneklerle aktardı:
“Yapay zekâ teknolojilerinin gelişmesiyle birlikte şiddetin yeni boyutları ortaya çıktı. Deepfake adı verilen teknoloji bunun en çarpıcı örneklerinden biri. Bu teknolojiyle bir kadının yüzü ya da vücudu manipüle edilerek cinsel içeriklerde kullanılabiliyor. Araştırmalar, internetteki deepfake videoların yüzde 90-95’inin kadınları cinsel içeriklerle hedef aldığını gösteriyor. Yani bu teknoloji neredeyse tamamen kadınlara zarar vermek için kullanılıyor. 3D animasyonlar ve avatar teknolojileri de benzer bir şekilde tehlike oluşturuyor. Özellikle metaverse gibi sanal ortamlarda kadınlar 3D avatarlar tarafından tacize uğruyor.”
Pınar İlkiz
“Dijital şiddete en çok kadınlar ve kız çocukları maruz bırakılıyor”
Uzmanlar dijital şiddete en çok maruz bırakılanların kadınlar ve kız çocukları olduğu noktasında birleşiyor. Pikan Ajans Kurucu Ortağı Pınar İlkiz, herkesin dijital şiddete maruz bırakılabileceğini ama buna en çok maruz kalanların kadınlar ve kız çocukları olduğunu söyleyerek, şu bilgileri verdi:
“Dijital şiddetin kadınlara, sadece kadın olmalarından ötürü bilerek ve isteyerek, cinselliği de kapsayacak şekilde zarar veren halinden bahsediyoruz. Bir uygulamada profil fotoğrafınızı kadın görüntüsü ile değiştirdiğinizde alabileceğiniz mesajlar bunun en basit örneği. Daha vahim ve yaygın olanı ise görsel-odaklı cinsel taciz. Yapay zeka burada devreye giriyor. Bu görüntüler var mı yok mu bilmiyorsunuz, yapay zeka ile her şey kolaylaşırken, sizin görüntünüzün size ait olmayan bir sahnenin içinde yer alması da bir o kadar kolaylaştı. Buna en çok kadın siyasetçiler kampanya dönemlerinde maruz bırakıldı mesela. O zaman hangisi gerçek hangisi değil diye düşünürken mevcut dijital medya okuryazarlığımızın bile bize yetmeyeceği şeylerle karşılaşabiliyoruz.”
Ahmet Sabancı
Dijital şiddet katlanarak artıyor
Alternatif Bilişim Derneği üyesi ve Dijital Medya Araştırmaları Derneği’nin (DMAD) kurucu üyelerinden Ahmet Sabancı, günümüzde teknolojinin ve yapay zekanın yaşadığı değişimle birlikte dijital şiddet faillerinin saldırılarını artık “daha hızlı ve yoğun bir şekilde” gerçekleştirdiğini kaydetti. “Dijital şiddet maalesef her geçen gün katlanarak artan ve insanların hem internette hem de normal hayatlarında zarar görmesine neden olan bir fenomen hâline geldi” diyen Sabancı, teknolojinin geçirdiği evrim ve platformların yaşadığı değişimlerin de dijital şiddet faillerinin işlerini kolaylaştırdığına işaret ediyor. Sabancı, üretken yapay zekâ modellerinin saniyeler içerisinde istediğiniz metni ve görseli üretebilmesi ya da bunların bir sosyal medya hesabına bağlanabilmesinin dijital şiddet faillerinin daha hızlı ve yoğun bir şekilde saldırılarını gerçekleştirmesini sağladığını belirterek, şunları söyledi:
“Meta ve X/Twitter gibi şirketlerin içerik moderasyonu ve kullanıcı güvenliği konusunu tamamen politik motivasyonlarla gevşetmiş olması da faillerin hedeflerine saldırabileceği alanların artmasına neden oldu.”
Dijital şiddetten korunmak nasıl mümkün?
Uzmanlar, dijital şiddetin yalnızca çevrimiçi bir sorun değil aynı zamanda çevrimdışı şiddetin bir uzantısı ve toplumsal eşitsizliklerin dijital dünyada bir yansıması olduğunu belirtiyor. Bu noktada ise bireylere, devletlere ve teknoloji şirketlerine büyük sorumluluklar düşüyor. 9. Köy olarak 3 uzmandan aldığımız görüşler neticesinde alınabilecek önlemleri şu şekilde derledik:
- Dijital okur-yazarlığı arttırmak
- Platformların, Trust & Safety (Güven ve Güvenlik) alanına daha fazla yatırım yapması
- Failin kimliğini belirlemek için bilgi toplamak ve olayları belgelemek. Taciz edici davranış çevrimiçi olduğunda, tacizin gerçekleştiği uygulamaya rapor etmek
- Devletlerin, dijital şiddeti tanımlayan ve cezalandıran yasalar çıkarmaları
- Platformlarda çok daha katı kurallar değil çok daha iyi yapılandırılmış şikayet
Röportajlar, 31 Mart 2025 11:47
Yorumlar (0)

Baskilliler Demiryoluna Karayolu Yapılmasını İstedi

Taşkın: 15 Temmuz Milletin Uyanık Kalma Melesidir

Geçit: 15 Temmuz Yazılan Bir Destandır

HAVALİMANI’NDA 74 BİN YOLCU UÇTU

Battalgazi Belediyesinden Bayrak Seferberliği

Vali Yavuz 15 Temmuz Şehit ve Gazi Aileleri ile Buluştu

Malatya Arapgir'li Aşık Yoksuli...

Eren: Tüm Türkü Severleri Arguvan'a Bekliyoruz

Malatya'da FETÖ Operasyonu

GAZETECİ KERİM HOŞFİKİRER SON YOLCULUĞUNA UĞURLANDI

Zeynel Abidin Vakfı'nda Aşure Etkinliği Düzenlendi

Vali Yavuz: Depremin ardından Ayağa Kalktık

Başkan Er: 15 Temmuz Şanlı Bir Direnişin Adıdır

Darende Yıkılhan’da Binlerce Kişi Halaylarla Buluştu

Samanköy Konteyner Kent'te Cinayet

Dünyanın Gençleri Darende’de Buluştu

17. Arguvan Türkü Festivali Programı Belli Oldu

Yeni Malatyaspor Cafer Aydın'la Sözleşme İmzaladı

TGS, Malatya’da gazetecilere haklarını anlattı!

TSYD'nin Ağabeyi Kerim Hoşfikirer'i Kaybettik

Özel: Malatya'da 75 Bin Kişi Hala Konteynır da Yaşıyor

Ali Kapısı Derneği Aşure Etkinliği Düzenledi

Vali Yavuz: Malatya'da 120 Bin ve İşyeri Yapıyoruz

Sadıkoğlu: Nefes kredisinde limit artırılmalı

Gevrek: Ortada para yok, sadece laf var

Yeni Malatyaspor Cafer Aydın ile Anlaştı

Malatya'da 10 Torbacı daha Tutuklandı

'Malatya Emin Adımlarla Ayağa Kalkıyor'

Malatya'da Genel Tarım Sayımı Eğitimleri Başladı

15 ÜLKEDEN GELEN ÖĞRENCİLER MALATYA’DA

MALATYALI HASAN DURAK

Onar Köyü’nde Muharrem Ayı Lokması Dağıtıldı

Depremzede Sporculardan 5’i bir yerde Şampiyonluk

Yeşilyurt Belediyesi, Kırsalda Yolları Onarıyor

Ballıkaya'da İmam Hüseyin Kurbanı ve Aşure Yapıldı

'Altay Kışlası Kırmızı Çizgimiz'

NEFES KREDİSİ BAŞVURULARI BAŞLADI

BATTALGAZİ’DE MAHALLE YOLLARI YENİLENİYOR

BATTALGAZİ BELEDİYESPOR'DA ORHAN BARMAN DÖNEMİ
